Cucuzzigl
Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése
Nòm sciëndífëchë cagna
Ecballium elaterium (L.) A. Rich., (Momordica elaterium L.). Štë jènërë tè na spèc ebbía.
Dëscrëzzion cagna
Gl cucuzzigl è n'èrva prènn, carnosa, chë striscia, ávëta fin a 80 cm.
Frunn cagna
Suó pëlos, massicc, ë chëlor verd-grigg e chë në përnucc luongh.
Sciuor cagna
Suó ggiall, chë ciert štrisc verd. Tiev cingh pètalë chë náscënë sottëtílëchë a lë frunn. Chigl máscurë štav rëštritt anziema a gl at, chigl fémmënë štav sul sul e attaccat a lë rámëra. Scërisc da maj a ottobbr.
Frutt cagna
È verd, a forma ë uov, rëchëpiert ë pir. È appis a në përnucc rëchiegat a angin e pëcciò l'attaccatura ë gl frutt è rëvëtata accapadávëtë.
Quann gl frutt è fatt, zë štacca da gl ruam chë në mòd carattëríštëchë: mfracëdènnësë, zë forma në ggas chë fa cresc la prëssion dend a gl frutt štess. Avašta ndrëndáglë në ccon pë gl fà štaccà da la chianda e sparà sëmènda e líquëdë a paricchië mètr lëndan, mindr gl frutt scrizza a l’ata part pëbbía ë gl condraccòlp.
Addó zë tròva cagna
È n'èrva mëdittërránëa, spasa a gl tërrin chë nën suó fatiat, gl fëcalit, lë macèr e prëfërisc a šta vëcin a gl muar, prò sagl vierz nòrd e lëvand (zzòna ë la vit). Cresc da 0 a 800 m n.l.m.
Us cagna
Attiend! Zë tratta ë n'èrva tòssëca në muar. Së vè glëttuta, pò fà vënì sciòlda e vòmmëchë.