Mbriachèlla

Varianti esistenti: Sovera pelosa (Napulitano) -

Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése

La Mbriachèlla (Arbutus unedo L.) è në štërpon ávëtë 1–8 m., sèmb verd, ë la famiglia ë lë Ericaceae.

Mbriachèlla
Mbriachèlla
Crassifecazzione scientìfeca
Dëminië	Eukaryota
Regn	Plantae
Sottërègn	Tracheobionta
Dëvësion	Magnoliophyta
Class	Magnoliopsida
Órdënë	Ericales
Famiglia	Ericaceae
Jènërë	Arbutus
Spèc	A. unedo
Nommenclatura binommiale
Arbutus unedo L., 1753
Nòmë chëmun
Mbriachèlla

Tè na ciuffa fota, tonna, schëmbòšta e dë në chëlor verd cárëchë. La pèdëca è corta, gl ramitt ggiun suó pëlus e rusc, la scòrza è fina, brun-rëssaštra.

Frunn

Frunn

Lë frunn suó assá tòšt, altèrn, sémblëcë, chë në përnucc curt, la ponda pëzzuta e gl lat chë gl diend. Gl chëlor è verd scur e la pággëna ë ngima aglëštrita.

Sciuor

Sciuor ë mbriachèlla

Gl sciuor suó máscurë e fémmëna a gl štess tiemb (armafrëdit), gghiangaštr chë në ccon ë ròsa, dëspuošt a crammòlla da 15-30 pèzzëra, mbonda a lë rámëra. Scëríscënë da nëviembr a marz.

Frutt

Frutt fatt e quasc fatt.

Gl frutt (lë mbriachèll) tiev në përnucc luongh, suó tunn, ë chëlor arang-pórpëra. La pólëpa tènnëra è ggiallaštra. Dend cë štav 10-50 òssa marron chiar. Zë fav a ottobbr - nëviembr.

Andó zë tròva

È na chianda meditërranea chë cresc dend alla zzòna ë la gliva. Zë tròva mmies a gl bbòsch ë lëcin, a gl štërpun, andó la tèrra è chiena ë prèt, da 0 a 800 m/n.l.m.

Us

Mmëdëcina

Pë nfiammazziun a lë vëduèlla, gl rëgnun e a la vëscica. Pë fà cresc la diurèsi: 2 g ë frunn dend a 100 ml ë acqua calla; 2 o 3 tazzin a gl juorn. Z'addòprënë lë frunn nòv (chell chë zë tròvanë mbonda a lë rámëra) raccòt da maj a aušt. Zë fav sëccà a la mbréa, mëvènnëlë spiss e zë rëpónnënë dend a sacchéttëra ë carta. Da addëprà chë attënzion.

Cucina

Chë lë mbriachèll zë pò fà la chëmbëttura, lë vin, l'acquavita e pëffin l'acit. Zë pònn mett sott spird comm a lë cërasc. Së na përzona zë magnà tròpp mbriachèll crud cë vòtaciér.

At us

La scòrza ë ssa chianda eva addëprata pë culurà e pë cungià lë pèll. Gl lëgnam è tuošt e z'addòpr pë fà pícculë fatíë e pë lena da ard. Prëduc në carvon bbuon.

Vid pur

• Sovera pelosa, la spèc Arbutus unedo scritta pë napulëtan štandart.