Neon Genesis Evangelion

Neon Genesis Evangelion (新世紀エヴァンゲリオン Shin seiki Evangerion, «Evangelo r’’o novo sèculo», canasciuto cummo Evangelion, Eva o NGE) jè na serie anime 'e vintiseje puntate r'ô 1995 criata r’’o sturio Gainax, sceniata e deriggiuta â Hideaki Anno. Ll'opera abbencette devierze premmie e recanoscemiente, e jè cunsiderata une 'e ll'anime cchiù accramate e mpurtante 'e tutt’’e tiempe. LI'anime tene paricchie referemiente felosofache, rellegiuse, gabbalistece, abbrejece e bibblece, e na profenna samena r’’e perzunagge, purtata annanze trammeto na meta 'e frusse 'e cuscienza 'e ll'isse.

Logo r’’a serie

'A ntramaria se schiaia rint'â cità 'e Neo Tokyo-3 aropp'â quinnece anne â nu terrebbilio canasciuto cummo Second Impact. Ll'isso r’’a vecenna jè Shinji Ikari, nu guaglione ca bene recrutato â Nerv cummo pedoto 'e nu mecha chiammato Eva pe' pelejà 'mparanza ncuntro â mesteriuse criature annumenate Agnele. 'A serie fuje trasmisa p'â primma bota ô Giappone ncopp'â TV Tokyo r'ô 4 'e Attrufo 1995, e fernette ô 27 'e Marzo 'e ll'anno aroppo.

Ll'urdeme ddoje puntate r'â serie recenale lasciajeno paricchie mestere sanza resolozione, ncannanno 'e spettature. Aropp'â primma asciuta, na schiérchia 'e appassiunate calognajeno na cunchiusione ca putesse rà na resposta â tutt’’e suspiche lassate appise. Ô 15 'e Marzo e ô 19 'e Julio r'ô 1997 Hideaki Anno e 'o Sturio Gainax rializzajeno ddoje cinematografe anemate pe chiurere 'a ntramarija: Death&Rebirth, faciuto ê varje spezzune r'ê primme vintiquattre puntate e â cocche parte maje berute primma, e Neon Genesis Evangelion: The End of Evangelion, nu fenale ca chiure 'a ntramaria r’’a serie anemata. R'â serie reggenale nse facette nu manga r’’o character designer r’’a serie, Yoshiyuki Sadamoto, na morra 'e videojuoche, devierze spin-off, ll'original net anime Petit Eva - Evangelion@School e 'e cinematografe 'e anemazione r’’a tetraloggia Rebuild of Evangelion, remake r’’a serie anemata reggenale.

Ntramaria

Ô 13 'e Settiembre 2000 na traggedea coglie â ntrasatta â ll'Antartide, facenno nnauzà 'o mmare, sciuglienno tutt’’e chiatre r’’o lato 'e vascio e cagnanno 'a renza 'e ll'asse r'â Terra. 'E cagnamiente r’’o tiempo e 'o schiuoppo 'e na meta 'e uerre fanno murì treje meliarde 'e crestiane. Sicunno â 'e guvierne munniale 'o schiuoppo, annumenato Second Impact, fuje causato â nu meteroite. 'O vero iusso mperrò jè nu sperimento ncopp'â na criatura chiammata Adam, 'o primmo Agnelo. Arreto ô sperimento, ca bene cunutto pe 'e scenziate r’’o gruppo r’’o dottor Katsuragi, s'annacconne na chiorma annumenata Seele e 'o Pruggetto p'ô Perfezziunamiento 'e ll'Ommo. Pe puté rializzà 'o chiano 'a chiorma purta annanze 'o pedemiento 'e nu lavuratorio chiammato Gehirn. 'O Gehirn bene cummannato 'e penzà a cummo accuppà ll'Agnele appriesse, annumenate rint'ê prufeteche Cartapecore r’’o Mare Muorto. Accussì nascene 'e machene Evangelion, 'e ttreje supercomputer Magge e 'a cità 'e Neo Tokyo-3. Na bota fernuta 'a fateca cagna nommo cummo Nerv e cummo cummannante vene accopato Gendō Ikari.

Ntrico

Ô 2015 'e cagnamiente r’’o Second Impact se accuonciano chianu chiano e ll'uommene se cunfanno â 'o crimma novo. 'A Nerv fraveca â treje Evangelion: ll'Eva-00, 'o 01 e 'o 02. Shinji Ikari, guaglione 'e quattuordece anne ca vive â riec'anne luntano r’’o pate Gendo, bene cummannato â jire â Neo Tokyo-3 ppe ncuntrarlo, essenno stato scivoto cummo pedoto 'e ll'Eva-01 pe pelejà ll'Agnele. Spurtannose nt'â cità, Shinji se mette 'e casa nt'ô quartino r’’a nova tutora soja, Misato Katsuragi, canosce 'e cardasce Rei Ayanami, pedota 'e ll'Eva-00, e Asuka Sōryū Langley, pedota r’’o 02, e 'e nove cumpagne 'e scola Toji Suzuhara e Kensuke Aida.

Aropp'â devierze scusute 'e ll'Agnele, Misato accumencia â suspicà r’’a natura r’’e nemmice e 'e rappuorte nfr'â Seele e â Nerv se nzarafinane, scummiglianno 'o busso r’’o Pruggetto p'ô Perfezziunamiento 'e ll'Ommo. Ntramente, 'e Children cuntinuano â pelejà ncontr'â ll'Angele: Asuka, patuta e aggrissata r'ô quinnecesemo Agnelo, Arael, bene 'nchiusa rit'ô spitale. 'A Seele manna Kaworu Nagisa â Nerv cummo Fifth Children e pedoto 'e riquesto r’’o 02. 'O guaglione s'affezziona subbeto â Shinji, ma se bene â sapé ca jè ll'urdemo Agnelo, Tabris. Peglianno ll'Eva-02, Kaworu tent’’e appassà 'o primmo Agnelo Adam, penzanno ca stà nchiuso rin'ô Terminal Dogma r’’a Nerv. Aroppo trasuto â rinto e scuprenno ca ll'Agnelo nchiuso rint'â Nerv jè Lilith, 'o guaglione vò jessere acciso â Shinji, sfivolo ca 'o cumpagno ssaodisce sulo aroppo avé varcoliato pe nu luongo tiempo. Aropp'ô vaiano 'e ll'urdemo Agnelo, ll'aneme 'e tutt’’e crestiane se fonnono nt'â na sula cuscienza co' Pruggetto p'ô Perfezziunamiento 'e ll'Ommo. Shinji s'accumencia â dimannà ppecché campà nt'â nu munno 'e malepatenza, capenno ca nun se pò campà sanza â ll'ate crestiane e rumpenno 'a gongola ca s'aveva fravecato 'tuorno. 'E perzunagge cumpaiono pe cungratularse cu isso; Shinji, cu na resella, hê ngrazia tutte quanne.

Perzunagge

	« Jè nu poco strano tutto stu socciesso 'e Evangelion: 'e perzunagge nu stanne bbono ca 'a capa! »
	(Hideaki Anno)

Na copia r’’a muntura 'e scola 'e Rei e Asuka

'E perzunagge 'e Neon Genesis Evangelion teneno prufonne ferute psicheche, prubreme cu ll'ate perzone e sesche ca 'e rennene 'nfelice, flatuse e malencuoneche. Rei Ayanami, pedota 'e ll'Eva-00 e clone jeneteco 'e Yui lkari, jè na guagliona mutriusa, accrianzata e nguttusa ca sta â sente â tutt'e mperie ca arreceve. Asuka Sōryū Langley, pedota r'ô 02, tene nu carattere mperruso e ncucciuso pe' miezzo r’’a mamma, Kyoko Soryu Zeppelin, ca s'accirette ô 2005 rint'ô spitale affucannose. Shinji Ikari, Third Children e pedoto r’’o 01, fuje abbannuato ô 2004 r’’o pate aroppo ca jè murette 'a mamma Yui. Purzine 'e perzunagge gruosse tenene 'e stisse prubreme: 'o pate 'e Misato Katsuragi murette int'ô Second Impact pa 'a sarvà, e Gendō Ikari, cumannante r’’a Nerv e pate 'e Shinji, jè n'ommo mastrisso ca vò 'ncuntrà a mujera, muorta pe' bbia 'e nu ncerente.

'O leggista r’’a serie, Hideaki Anno, descrevette Neon Genesis Evangelion comm'a na "pellicula parzunale", aró tutt’’e perzunagge refrettene 'e sentimiente suoje e na parte r’’o carattere suojo: «Tutt'e perzunagge 'e Evangelion songo mme». Sicunno ll'assestente â lleggia, Kazuya Tsurumaki, agnuno 'e llòro rappresenta "nu lato r’’o leggista", tante ll'isso, Shinji Ikari, quanne perzunagge comm'a Misato, Rei, Kaworu Nagisa e Ryoji Kaji: «Tutt'e perzunagge tenene 'o stisso carattere. Pare ch'amma miso cunnimme devierze, ma â fenale songo tutte quanne uguale».

Fravecazzione

	« Evangelion jè 'a bita meja e aggia miso tutto chillo ca saccio int'â sta fateca. Chesta jè tutta 'a bita meja. »
	(Hideaki Anno)

Accumenzaglia

'O viecchio addifizio r’’o sturio Gainax â Koganei, Tokyo

'O sturio Gainax accumenciaje â fatecà ncopp'â serie int'ô Julio r’’o 1993, quanne agghiurnaje a craie a craie 'a fateca ncopp'â Blue Uru (Aoki Uru), nu cinematografo anemato sequel 'e Ll'ascelle 'e Honneamise. Cummo derittore r’’o cinematografo se asciurtaje Hideaki Anno, une r’’e funnature r’’o sturio, patuto 'a na prufonna malincunìa nfino 'a fine r’’a fateca soja 'e primma, Nadia. Aropp'ô murtorio 'e Aoki Uru Anno accunzettette â fatecà nzemmol'â Toshimichi Ōtsuki r’’a King Records pe' na nova serie anemata. Ōtsuki ricette 'e se firà 'e isso e ô mprommettette ca puteva fà tutto chillo ca bulev'isso, custregnennelo mperrò a nun lassà 'a King Records pe' cinche anne e nu ffà murì perzunagge piccirille. 'O derittore, cu 'o mpattamiento cu Ōtsuki, accumenciaje â fatecà ncopp'â serie ripeglianno uno r’’e tieme cchiù mpurtante 'e Blue Uru, 'o cuncetto 'e «nu fuì» r'ê ccose brutte. Sicunno Yasuhiro Takeda, uno r’’e funnature r’’a Gainax, grazzie 'a Aoki Uru Anno putette truà 'a fforza pe n'allippà r'ê prubreme, e «tutto chillo ch'amma veruto nt'â Evangelion ammacare jè sulo nu schiecco r’’e sentemiente suoje». Isso criaje 'a ntramaria r’’a serie cummo â na metamafora r’’a bita soja e r’’e quattre anne 'e malincunìa. Pur'isso, pe tramente ca fatecava â serie, ricette ca:

	« Aggia vuluto mpezzà tutto chillo ca songo int'â Neon Genesis Evangelion. Ij, n'ommo avveluto, ca nu puteva ffà niente pe' quattre anne. N'ommo ca jè fujuto pe' quattre anne. N'ommo ca, schitto schitto, nu jera ncora muorto. Â ntrasatta penzaje: "n'hê fuì", e accumenciaje â fatecà. Bulevo nzertà tutt'e sentemiente mije 'nt'ô cinema. »
	(Hideaki Anno)

Ncap'â cuncezzione 'o derittore buleva ffà aizà 'o nummero 'e ll'otaku e crià na serie ca putesse revutà e cagnà pe sempe ll'anemazzione giappunese. Pp'o character designer Yoshiyuki Sadamoto Neon Genesis Evangelion heva jessere 'o ccuntrario 'e tutte ll'anime mecha 'e ll'ebbreca. Purzine Hideaki Anno ricette 'e stisse cose: «Mme pare ca, cu 'o passà r’’o tiempo ll'anime mecha se songo cunfatte â nu caravuottolo, e ij aggia buluto ascì â stu mudiello». Int'â n'ata accasione 'o leggista affirmaje 'e avé criato Evangelion «pe jessere felice e ffà felice tutt’’e appassiunate 'e anemazzione, accussì 'a aunì 'o prubbreco cchiù grosso ca putevo». Cummo tema r’’a serie se accapaje chillo 'e «na uerra nfr'ê ll'uommene e 'e ddeie», penzanno 'e annumenarla Alcion. 'O titulo mperrò fuje cagnato pecché jorecato «poco maliuso» e sanza na cunsunante sonora, preferenno 'o termene grieco Evangelion, ca assumegliava â Densetsu Kyojin Ideon e fuje mizziato â Sadamoto.

Pruciesso

'A serie fuje rializzata p'ô sturio Gainax, ca fatecaje nzemmola â TV Tokyo, a Nihon Ad Systems, a Production I.G e 'o sturio Ghibli. Hideaki Anno fatecaje cummo leggista e sciniatore, ranno struzzione po' character design e 'o mecha design. Nzembra â isso fatecajeno Yoshiyuko Sadamoto cummo character designer, Hiroshi Kato cummo derittore artesteco, Kazuya Tsurumaki cummo assestente â lleggia, Ikuto Yamashita cummo mecha designer e Noriko Kobayashi e Yutaka Sugiyama cummo proddutture. Ruje anne primma r'â asciuta afficiale r’’a serie 'a Gainax pubbrecaje nu ducumiento annumenato Kikakusho (企画書, "pruggetto"). Nce stanno devierze ddevarie nfra 'o prugetto reggenale e chillo fenale: int'ô Kikakusho 'o nummero 'e ll'Agnele jera devierzo, vintotto e nun decessette, e nt'â primma puntata Rei avvarìa tozzato ncontr'â n'Agnelo chiammato Raziel. Nt'ô buzzetto reggenale, Shinji sarrìa sajuto ncopp'â ll'Eva-01 sulo aroppo 'a scusuta temporanea suoja. 'E puntate aroppo mperrò zongo quase tale e quale ô concept reggenale, scastagnannose sulo aropp'â trirecesema. Nt'ô primmo vuozzo 'o fenale bereva rurece Agnele nzavaglià tutte nchietta â Nerv, ll'ONU avarrìa abbannunato 'o Pruggetto p'ô Perfezziunamiento 'e ll'Ommo, e 'a Nerv sarrìa stata allesenuta.

'A fravecazzione r'ê primme roje puntate accumenciaje nt'ô Settiembre r'ô 1994. Tutt'e ruje fujeno appresentate annanze â nu pubbreco 'e ddujeciento crestiane nt'ô festival r'â Gainax, ô 22 e ô 23 'e Juglio 1995. Simbè 'a fateca fosse acrierva, 'e puntate fujeno appriezzate assaje. Purzine Hideaki Anno ricette 'e jessere sciucco: «'E primme ddoje puntate refrettene 'e sentemiente r’’e meje. Quanno m'aggia addunato aggia ritto: "Ah, bbuono"». Fatecà ncopp'â Evangelion 'o facette sentì "ncunzierto", ppecché 'a ntramaria e 'e perzunagge fujeno criate sanza nu pruggetto, e ppecché 'e tiempe jerano stremmenzùte assaje: «Quanno fatecavo sentevo devierze penione e circavo 'e capì 'e sienze mije, chiaitanno stisso à mme». Porzì scenianno â siconna puntata, quanno annumenaje p'â primma bota 'o Pruggetto p'ô Perfezziunamiento 'e ll'Ommo, uno r'ê cunciette assenziale r'â vicenna, n'eva scivuto niente: «Jera tutto nu paraustiello». Ate cagnamiente nce fujeno aropp'ô attintato r'â metrupulitana 'e Tokyo r'ô 20 'e Marzo 1995 p'ô muvimiento releggiuso Aum Shinrikyo. Temmeruso 'e na cenzura e nu bulenno scataruzzà ê spettature r'â facortà 'e ntreppecà 'a vicenna pe mmiezzo r'ê sumeglianze cu 'a rialtà, Anno cagnaje 'o scenario reggenale, nun iorecannolo accuoncio p'â ascì ppe' televesione e troppo abbeceno ô munno riale. Mpurzì si cunvenette ca 'ncerano assumeglianze nfra Evangelion e Aum Shinrikyo, 'o lleggista creticaje ntuosto 'a chiorma, iurecannola nchiusa e turda comm'â ll'otaku. Rint'â sirecesema puntata mpezzaje nu luongo frusso 'e cuscienza 'e Shinji Ikari e 'o concept r'â serie cagnaje ntriso, arrevennanno cchiù felosofeca, biulenta e nguttata. Sicunno ô filosefo Hiroki Azuma ste cagnamiente antrasatte fujeno accapate nt'â primma asciuta 'e Evangelion e pe mmiezzo ê ll'accuoveto p'ê ll'aplassiunate 'e anemazzione. Nutanno a llòro nchiusura 'o sciniatore vulette cagnà tutt'a ntramaria r'ê puntate aroppo: «Evangelion fuje accuoveto cu grande aentusesmo p'ê ll'appassiunate. Hideaki Anno ricette 'e vulè cagnà 'o schelletro r'â serie aroppo ca verette st'accuoveto, caluruso ma "autisteco"». Ntramente pegliaje passione pa' psicologgia, leggenno cu ardenza libbre ncopp'â st'argumiento:

« N'hêva maje leggiuto libbre ncopp'â psicoanàlese. Attuccaje coccosa pe tramente ll'oneverzetà, e hê truaje 'e cchiù nteressante 'e tutte. [...] Penzavo ca nun mme piacevano cchiù 'e tanto 'e crestiane, ma quanne accumenciavo â parlà 'e mme vulevo ngarrà â parlâ. Penzaje ca 'a manera cchiù facele jera 'e ausà 'e tiermene 'e psicologgia, accussì accumencaje â cerculià libbre ncopp'â ll'argumiento. Nun crerevo 'e me nteressà â psicologgia. R'â sirecesema puntata annanze trasette e accumenciaje â smiccïa nt'ô munno nteriore mijo. [...] E quanne nun ngarravo â mo mmacena, nu cumpagno r’’o mijo me mpruttaje nu libbro ncopp'ê malatie r'a capa annumenato Bessatsu Takarajima. Nt'ô libbro nce steveano poesie, e sta cosa me ntrumentaje. »

(Hideaki Anno)

Fatecanno â siconna mmità 'e Neon Genesis Evangelion nce fujeno assaje prubreme 'e tiempo p'ô "desastruso" ritmo 'e fateca. 'A Tatsunoko e TV Tokyo nu 'ngarrajeno â revulà 'o planning r'â serie, scuntentanno e patenno â Hideaki Anno. Ppe sparagnà tiempo 'a Gainax avette ausá n'ata bota futugramme e fiùre viecchie e ffà scennere 'a qualetà r'e disegne. 'O scaluogno se abbecenava sempe 'e cchiù, e purzine int'ô staff s'accumenciaje â sentere 'o sfuorzo. Pe mmiezzo 'e tutto stu arravuoglio ll'assestente â lleggia, Kazuya Tsurumaki, sentette nu putente «senzo 'e frennesia»: «Nun me mpurtava. 'A trecola 'e fateca jera desastrusa e 'o nummero 'e cels [animation] scennette, addonche nce fujeno pparte arò 'a qualetà scennette. [...] Quanno tutt’’o blocco 'e fravecazzione steva ppe s'arrecettà nce fujeno na massaria 'e penione [int'ô staff], cummo: "Ma si mango puttimmo ffà na fateca accuoncia, ppecchê cuntinuà?". Tuttavota ij n'a penzavo accussì. 'A penione meja jera: "E ppecché nu facimmo verè tutt’’a fateca, e mpurzì 'o tracuollo nuosto?».

Ll'urdeme ddoje puntate e 'e cinematografe 'e Evangelion

Pe' mmiezzo r’’o tiempo stremenzuto 'a penurdema puntata nun refrettette 'a sciniata rreggenale. Pe' truà na resolozzione ô defauto 'e tiempo, accussì azzellenuto â ffà rializzà ll'urdemo episodio nt'â sulo quattre jurnate, Anno screvette â capo 'a puntata, mprascanno cose maje berute primma. Pe mmiezzo 'e tutte ste prubreme avette â chiantà ê ffà â capo mpurzì 'a sciniata 'e ll'urdemo episodio. Nt'â nu primmo mumiento buleva ffà na puntata 'e chiacchiere e sanza anemazziune; sta penzata mperrò fuje refutata. Nt'ô 2013 mperrò ricette 'e avé fatecato â puntata sequitanno â penzata rreggenale. Aroppo fernuto 'e fatecà ncopp'ê ddoje puntate e penzanno ê sentemiente suoje, rumanette accuoncio assaje. Sicunn'ô cardascio suojo, Toshimichi Otsuki, prodduttore 'e Evangelion e granne cumpagno r'ô suojo: «Ij crero ca Anno bulette fà 'o vero chillu fenale là». Porzì Yoshiyuki Sadamoto, character designer r’’a serie, fuje sciocco assaje r'ê puntate; sicunn'â isso l'uneco pubrema 'e ll'episodie fuje ca mancava nu junco ca ligasse 'a vintequattresema e 'a vintecinchesema puntata: «Si avissemo ausato 'a sciniata reggenale r’’o penurdemo episodio nc'essa stato nu chiaro anchippo ch'ê ll'urdeme ddoje puntate».

Logo 'e Neon Genesis Evangelion: The End of Evangelion

Tutt’’e rroje 'e puntate se cuncentrano ncopp'â psicologgia r’’e perzunagge cchiù mpurtante, sanza rà na cunchiusione ô ntrico r’’a serie. Ll'episode ammuniajeno nu gruosso nummero 'e appassiunate, lassannele mpampanute e nzallanute. Purzine 'e giurnale parlajeno r’’o prubrema; sicunno ô Mainichi Shinbun: «Quanno 'o vintecinchesemo episodio ascette quase tutt’’e appassiunate se sentettero mpastucchiate. [...] Quanno 'o scrittore Eiji Otsuka mannaje na lettra ô Yomiuri Shinbun allamentannose r'ô fenale r'â serie tutt’’o paese accumenciaje â chiaità». Porzì cu tutt’’e tagliarielle Anno addechiaraje 'e jessere cuntento 'e ll'episodie:

	« N'aggia niente â mm'allamenta [ncopp'e ll'urdeme ddoje puntate]. Si cà nce stà cocco pubrema jè sulo 'o vuostro. Too bad »
	(Hideaki Anno)

Sicunno Toshio Okada, ex cumpunente r’’o sturio Gainax e viecchio cumpagno 'e Hideaki Anno, otra 'e pubreme 'e tiempo nce fuje mpurzì 'o irre e orre r’’o sciniatore, ca asciurtaje 'o fenale mpizzo mpizzo. Yoshiyuki Sadamoto, ntrollogato ncopp'ô ppecché 'e na cunchiusione accussì felosofeca e cumpressa, ricette 'e veré nu refresso r’’o desfiecele periudo r’’o leggista, sempe cchiù sfastriato e flatuso. Coccoruno vucetiaje na cenzura ppe 'e llagnanze r'a Parents and Teachers Assocation (PTA), ma 'o sciniatore n'annumenaje maje na cosa 'e chesta, rebattenno 'e avé buluto accussì ô principio. Ll'appassiunate cercajeno na cunchiusione cchiù chiara e na resolozzione â tutt’’e mesterie. Ô 1996 Anno e 'a Gainax ncumenciatteno â fatecà â nu remake r’’e roje puntate. Pare ca 'o sciniatore penzaje 'e fernì 'a serie cu sulo nu cinematografe; tuttavòta, se fravecaje accussì tanto materiale ca se asciurtaje 'e ne ffà ascì roje, cu 'o sicunno ca avarrìa ufferto, sicunn'â Hideaki Anno, 'a stissa chunchiusione r’’a serie reggenale, mperrò "veruta â n'ata pruspettiva". Ô 15 'e Marzo 1997 ascette Neon Genesis Evangelion: Death and Rebirth, spartuto int'â ruje parte: Shi, nu sunto r’’e primme vintequattre puntate r’’a serie, e Shinsei, a primma parte r’’o cinematografo Neon Genesis Evangelion: The End of Evangelion, asciuto ô 19 'e Julio 'e chill'anno. Purzine 'o sicunno jè spartuto nt'â ruje, annumenate "episodio 25" e "episodio 26", 'e riquesto 'e chille r’’a serie anemata.

Referemiente

Neon Genesis Evangelion cuntène na meta 'e referemiente â releggione, â biologgia, â felosofia e â psicologgia Ate ntimazziune se pozzono truà ppe' libbre 'e Ryū Murakami, Andromeda e The Divine Invasion 'e Philip K. Dick, Childood's End 'e Arthur C. Clarke, ô cinematografo The Hitcher, â serie The Prisoner, Thunderbirds, UFO, Ultraman, Ultraseven, e ppe' 'e libbre 'e fantascenza 'e Cordwainer Smith. Ninnamente, â parte tutt’’e ntimmie, pare ca Evangelion fuosse impruenzato 'a nu gruosso nummero 'e serie anemate bbenute pprimma, com’’a Devilman, Mazinga Z 'e Gō Nagai, Mobile Suit Gundam e Densetsu kyojin Ideon, e ca prupone nu leggistro 'e tieme e 'e fatte r’’a fateca 'e primma r’’o sturio Gainax, Nadia. Int'ê ntenzzione 'e criatore 'a seria hêva jessere na specie 'e sequel suojo. Ate referemiente se truoano int'ê nuomme r’’e perzunagge r’’a serie anemata. Quase tutt’’e nuomme r’’e perzunagge fujeno asciurtate r’’o sciniatore, Hideaki Anno, e refretteno 'e guste suoje; stiss'isso spiegaje 'e avè «pegliato mpronto» â nu sacco 'e jonte.

Releggione

Ll'Arbero r’’a Bbita cu 'e rriece Sephirot, nu disegno ca accumpare nt'â sigla e ncopp’’o soppigno 'e ll'afficio 'e Gendō.

Int'â Neon Genesis Evangelion nce stanno na meta 'e referemiente â releggione, specie p’’a releggione crestiana, ô giurieismo e â cabbala. Desfazio tutte ste ntimie fujeno straiute e mise int'â serie ppe' crià na "metologia" nova, na gruossa parte r’’e referemiente e 'e sti cutazzioni mantene nu anchippo cu 'e jonte reggenale. Sicunno ll'assestente â lleggia, Kazuya Tsurumaki, 'o sturio Gainax bulette mpizzà tieme crestiane ppe' rà â serie n'aria «nsateca» e «mesteriusa» e p’’a ffà devierza 'a tutte ll'ate anime mecha. Tsurumaki anniaie 'a presenza 'e nu «gnifecato crestiano» rint'â serie, ricenno ca: «Nuje [r’’o staff] penzaiemo ca stu nzierto 'e scenza e releggione avvarrìa rennuto 'a serie cchiù maliusa». Hideaki Anno arrechiraje 'e avé sturiato 'o crestianesemo ausanno cierte libbre comm'â dizziunare e 'e avé mpizzato elemiente crestiane sanza nisciuno ntiento 'e ricere cocca tagliarella ncopp’’e dogme suoje, ma ppe' crià na «atmosfera» ntricariella: «[Int'â Evangelion] nce stanno nu sacco 'e "tiermene chiave", mperrò, parlanno schitto schitto, songo sulo simbule ca, si pegliate uno â uno, nu gnefecano niente. Tottavota, sulo si sti "tiermene chiave" beneno ammischiate nzemmola se ppò verè nu gnefecato». Pare ca isso 'o pegliaje cummo «materiale commèto ppe' crià 'a ntramaria» e ppe' strecà 'e tieme felosofeche: «Int'â Evangelion nce sta na storia ncopp'ô sarvamiento 'e ll'uommene, ma nun jè nu sarvamiemto 'o vero. Refrettenno ncopp'ô destino r’’e crestiane accumemciaje â peglià na morra 'e elemiente crestiane. E ntramente ca penzaje â ll'eboluzzione e â 'o signifecato 'e ll'asistenza accumenciaje â crià n'opera ncopp’’o destino 'e ll'uommene».

'Nfino 'e primme puntate r’’a serie nce stanno nu gruosso nummero 'e ntime â metologgia jodico-crestiana, cumm’’a na meta 'e referemiente â roce e ô ncrucïamiento, â lanza 'e Longinus, 'e rre Magge, e â 'e Cartepecore r''o Mare Muorto. Nce stanno purzine ate referemiente cchiù o meno evirente ô primm’’ommo Adamo, â primma femmena Eva, Lilith, ô Guf, ll' ommo Adam Qadmon, 'e durece Apuostole, ô Ddio Marduk e ll'Agnele r’’o Viecchio Testamiento. Mpurzì 'e machene Evangelion e 'o Pruggetto p'ô Perfezziunmiento 'e ll'Ommo pareno resegnà â cierte cunciette relleggiuse; siconn'ê criteche 'e Evangelion teneno assumeglianze cu 'o Golem, ntramente 'o Pruggetto p'ô Perfezziunamiento 'e ll'Ommo assumeglia ô Tiqqun 'Olam (תיקון עולם, lett. "Accunciamiento r’’o munno") abbraieco. Ate referemiente se pozzono truà nt'â sigla, aró cumpare na paggena ca assumeglia ô Sefer Raziel HaMalakh, e rint'ê nuomme 'e ll'Agnele r’’a serie: augnuno 'e llòro tene sumeglianze, fateche e comprìte 'e ll'agnele r’’a releggione abbraieca-crestiana.

Psicologgia e felosofia

Hideaki Anno, leggista e sciniatore 'e Evangelion

« [Evangelion] jè 'a storia 'e Shinji ca accire â 'o pate suojo [Gendō] e annasconne a mamma â isso. [...] Nce fuje na specie 'e riquesto ppe' nu robot [annummenato Eva], addonche 'a mamma vera ['e Shinji] arreventaje nu robot, mpero nce stà porzì na mamma ca tene 'e stissse anne suoje, Rei Ayanami. [Rei jè] pure co 'o pate vero [Gendō]. Nce sta porzì n'atu pate, Adam, ca cuverna sti fatte. Bulevo ca tutte sti nchippe criasseno nu cumpresso 'e Edipo a cchiù cienze. »

(Hideaki Anno)

Int'â Neon Genesis Evangelion beneno annumenate nu sacco 'e cunciette 'e Sigmund Freud, commm’’a ll'Eros e 'o Thanatos, 'o cumpresso 'e Edipo, 'o cumpresso 'e Electra, 'a fase urale, 'a libido e 'a destrudo. Nu sacco 'e scene r’’o cinematografo The End of Evangelion zitano 'e cunciette 'e Eros e 'e Thanatos ppe' 'o perzunaggio 'e Shinji, ca tene na uerra ntra ô nstinto 'e bita e 'o nstinto 'e morte. Ate ntime ô cuncietto 'e destrudo nce stanno int'â ruje canzone r’’o cinematografo, Thanatos — If I can't be yours e Komm, süsser Tod. Int'ô sirecesemo episodio r’’a serie reggenale Shinji chiata cu n'ato se stisso, ca po' jessere cunziderato, ppe' 'e tiermene r’’a psicologgia e r’’a psicoanàlese, 'o qualisso o altareco suojo; 'e dduje Shinji, uno 'o vero, l'ato sulo mmaggenario, parono rappresentà 'e cunciette 'e Ieo e Super-ieo, annumenate 'a Sigmund Freud rint'ô libbro LL'Ieo e ll'Es.

Ate zitazzione nce stanno purzì nt'â tiérza puntata, arù bene annumenato 'o dilemma r''o puorchespino r’’o filosefo Arthur Schopenhauer, e int'â ntramaria 'e ll'urdemo episodio, ca zita cierte ideie 'e Freud. Pare ca devierze perzunagge r’’a serie patene cierte risturbe 'e perzonaletà: Shinji jè na perzonaletà urale, Rei patisce 'e schizzofrenia e Asuka pare suffrì 'e nu risturbo narcisisteco 'e perzonaletà. Ntimazziune ê cunciette felosofeche o psicologgeche se ponno truà nt'ê nuomme 'e devierze episode r’’a serie anemata. 'A sericesima puntata, annumenata "Malattia mortale, e poi...", verboràzia zita 'A malattia murtale r’’o filosefo Søren Kierkegaard. 'O nommo ngrese r’’o vinticinchesemo episodio, "Do you love me?", ffà 'a cecatella ô libbro 'e Ronald Laing, scritto comm’’a na scommerzazzione ntra ddoje crestiane sanza nommo.

Tieme e anàlese

	« Sta serie jè maliusa assaje, jè 'o bero? Nu ll'hêvo maje addunato primma 'e mmo. »
	(Hideaki Anno, arroppo avè veruto n'ata bota tutt’’a serie ô 2006)

Uno r’’e tieme cchiù mpurtante 'e Neon Genesis Evangelion jè 'a cummunecazzione cu ll'ate crestiane. Sicunno ll'assestente â lleggia, Kazuya Tsurumaki, nfino 'e primme tiempe r’’a fravecazzione ll'anime heva jessere na «storia ncopp’’a cummunecazzione» cu nu messaggio ppe ll'otaku, iudecate â Hideaki Anno «troppo turze» e 'nchiuse: «Nzomma, cchi nun jè appassiunato ['e anemazzione] 'o vere mmatula. Si 'o vere nu crestiano ca ggià sape campà e cummunecà, chillu crestiano nu pò mparà niente». Purzine Anno avette mpucciature pe sta sammena 'e ll'otaku, ma se paraje r’’e piole ricenno ca: «Nun stongo iudecanno ê [ll'otaku], rico sulo 'a penione meja. Coccuruno crere ca nun me sto facenno 'e fatte meje». Secunno cocco criteco 'a ntramaria e 'e perzunagge 'e Evangelion refretteno 'e quattre anne 'e malincunìa r’’o leggista, ca parlaje nu sacco e vote 'e ll'opera comm’’a nu schiecco r’’a bita soja: «Evangelion jè 'a bita mia ncopp’’a pellicula. Stongo ancora campanno, mperzò 'a storia nun jè ancora fernuta». Â siconna mmità r’’a serie ll'argumiento miccione 'e Neon Genesis Evangelion arreventa «'o core r’’e crestiane» e 'e raggiunamiente ncopp’’a cummunecazzione beneno purtate annamze trammeto devierze frusse 'e cuscenza r’’e perzunagge cchiù mpurtante. Ppe' ffà n'asempio, int'ô quattuordecesemo episodio nce sta na luonga puesia 'e Rei Ayanami cu parole e fiùre ca pareno nu tené nisciuno anchippo. Cierte scene spiccecate se truovano, rreguardo Shinji, rint'ô sirecesemo e rint'ô vintesemo episodio. Sta tecneca bene ausata mpurzì nt'â ll'ordeme ddoje puntate, e 'a ntramaria bene carriata annanze schitto trammeto 'e pensamiente e 'e raggiunamiente r’’e perzunagge. Pare ca ll'episodio fenale se schiaia sanu sano nt'â capa 'e ll'isso, ca se addumanna ê mutive ppe campà e ncopp’’e anchippe cu ll'ate crestiane.

N'ata mpurtante nfroenzia ncopp’’a Evangelion e ncopp’’a ll'ambientazione post-abbocalitteca suoja se pò ascià nt'ô crimma r’’a suggittà r’’a uerra fridda. Secunno Anno: «'A paura r’’a uerra fridda jera, parlanno schitto schitto, 'a tema 'e na uerra atomeca. Nce stava sempe 'o senzo ca, si fuosse scuppiata na uerra nucleare, 'o munno sarrìa fernuto. [...] Mme penzaje ca 'o munno sarrìa fernuto int'ô vintesemo seculo». Ncopp’’e ntimie rellegiuse r’’a serie anemata 'o lleggista ricette ca: «'O Giappone jè nu paese addò soccerono spisso catastrofi natorali. Nce ste comm’’a nu senzo ca 'o vero nce sta nu Pateterno a cocche parte, â llà ffora». Nu poco primma c'ascette 'a serie arrechiaraje 'e vulé nzertà nu sacco 'e tieme r'â fanascenza e dâ felosofia muderna, cummo: «Che senzo ave l'ebboluzione? Che anchippo nce sta ntra ll'uommene e 'o Pateterno? Stu Pateterno jè 'o vero? E si ll'uommene putesseno responnere na bota pe' tutte 'a sto suspico?».

Stile

	« Evangelion jè na specie 'e puzzle. Ogneduno 'o ò beré e ntreppecà cummo bole isso. Bulimmo ca tutt’’e appassiunate penzano sulo llòro, accussì ca tutt’’e perzone ponno fïurarse 'o munno lloro »
	(Hideaki Anno)

Nt'â ll'anime s'ausano spisso tecneche sperimentale; rint'ô sirecesemo episodio verboràzia 'e raggiunamiente e 'e penzamiente 'e Shinji beneno rappresentate trammeto riche ianche ca se movono ncopp'â nu funnato niro. Nt'â vintesema puntata rint'â nu frusso 'e cuscenza r’’o guaglione, beneno mmustrate scacamarrone e nguacchie 'e culore, futugrafie r’’e cumpagne suoje e nu sacco 'e buzzette disegnate â mmana. Sicunn'ô scrittore Dani Cavallaro «Neon Genesis Evangelion rappresenta nu passolo annanze maje beruto primma, cu na sintesi 'e cel animation e computer grafeca, na onione 'e fiure disegnate â mmana e affiette speciale». Rint'â ll'urdemo episodio mperrò nun fuje ausata 'a cel animation, ma 'e vuozze r’’o storyboard. Chesta sceveta tuttavòta nu tenette niente â cche ffà ch’’o defauto 'e tiempo r’’a fravecazzione 'e ll'urdeme roje puntate, ma fuje na sceveta 'e stile 'e Hideaki Anno: «Bulevo ffà veré ca [...] se pò ngarrà mpurre ausanno schitto 'e buzzette reggenale». Rint'ô ll'episodio ausaje collage 'e fiure 'e ll'ate episodie r’’a serie, mmaggene ammalute 'e nu sulo culore, e na morra 'e futugrafie janche e nire. Ô ccuntrario 'e ll'ate leggiste 'e anemazzione comm’’a Mamoru Oshii o Katsuhiro Ōtomo, ca tentano 'e mpezzà nt'â na sula mmaggena cchiù menute ca ponno, 'a leggia 'e Anno cerca 'e jessere assenziale e 'e nzertà sulo 'o zzico. 'Mmece 'e ffà jogne 'e nformamiente r’’e futugramme e abbecenarse 'e cinematografe 'o vero 'o lleggista aìza 'o rritmo r’’o muntaggio ppe' ammuntunà tutt’’e nforme ca pò. N'ata tecneca 'e leggia ca sta nt'â tutt’’s suoje fateche jè 'o' cut-up, ca abbecena 'a leggia suoja â chell’’e Jean-Luc Godard. Rint'â ll'episode beneno mise nquatramiente ppe nu tiempo luongo assaje ntr'ê trenta e 'e nnuanta sicunne, o muvemiente maccaneche nt'â mmaggene fremme, comm’’e scalinate mobbele.

Secunno Hiroki Azuma Neon Genesis Evangelion ppò jessere spartuto int'â ruje parte. Int'â primma mmità 'a ntramaria pare na normale serie 'e fantascenza e agnuno r’’e perzunagge cchiù mpurtante bene retratto buono. Ll'isse pareno sanarse r’’e sische r’’o passato, e 'e vvarie mesterie r’’a vicenna pareno avé na cunchiusione. R’’ô siricesemo episodio mperrò 'a serie accumencia â luà â mmiezzo 'a vriezza e ll'allerìa r’’e primme puntate, allunanannose â ll'anemazzione tradizzionale. 'A ntramaria arreventa cchiù denza e beloce, tanno ca 'o variano 'e Rei int'ô vintetrejesemo episodio tene schitto treje menutule, e 'mmece 'e sciogliere tutt’’e chiastielle, accumencia a crià cchiù mmesterie, spisso sanza cunchiusione. Secunno 'o lleggista ppe bbia 'e tutte sti nfummazziune, ll'anime refrette ogneduno ca 'o uarda e pp'ogne appassiunato ll'opera jè devierza.

Media

Anime

Articulo prencepale: Episode 'e Neon Genesis Evangelion

Logo 'e TV Tokyo

Nt'â pianta se verono 'e prefetture arò se pò peglià 'o signale 'e TV Tokyo Network

'A primma bota c'ascette 'a serie ô Miercurì 4 'e Attrufo 1995 r’’e 18:30 ncopp'â Tokyo Channel 12 fuje spenzata â TV Tokyo e ll'ate TV 'e TX Network (TV Osaka, TVQ Kyushu Broadcasting, TV Hokkaido, TV Setouchi), ca mannarono nzemmora ll'anime, se verevano schitto nt'â trirece r’’e pprefetture r’’o Giappone. Ll'utema puntata ascette ô 27 'e Marzo 1996 e pegliaje n'ennece 'e audienza r'ô 10,3%, zoè 'e riece meliune 'e crestiane. Rint'ô 1997 'a serie ascette n'ata bota ppe televesione â sera tuccanno 'o 5-6% 'e share, quanno purzine nu 2% jera iudecato n'ennece 'e audienza bbuono. Aropp’’a ste primme vote nce fujeno nu cuofano 'e allebbreche. Ô 2003 'o sturio Gainax pubbrecaje na nova edizzione r’’a serie anemata, cu 'a director's cut r’’a serie e r’’e dduje cinematografe r'ô 1997, nu video accunciato e n'audio 5.1, annumenata Renewal edition.

Edizzione taliana

Ll'edizione taliana 'e Neon Genesis Evangelion fuje spenzata â Dynamic Italia. LL'addoppiaggio fuje faciuto rint'â Cooperativa Eddy Cortese e dereggiuta â Fabrizio Mazzotta (ppe 'e primme seie puntate) e Paolo Cortese (pe ll'ati vinte) e verette nzertà, cu Gualtiero Cannarsi, ô "derittore artisteco", n'ommo ncumbenzato 'e verè tutt’’a lucalizzazzione.

'A serie fuje spenzata nt'â trirece VHS cu 'e puntate director's cut e asciute ntra ô 1997 nfin'ô 2001. Aroppo 'e VHS ascettero â ll'ate ddoje 'e DVD r'â Dynamic Italia e r'â Dynit. 'A primma, spenzata â Dynamic, ascette ô 2002, sanza 'e director's cut. 'A seconna, pubbrecata â Dynit e spirata â Renewal Edition giappunese, ascette ô 2008 nummenata Platinum Edition. Ll'anime ascette ppe televesione ncopp'ô canale MTV: 'e primme dduje episodie fujeno mise nt'â maratona Robothon ô 12 'e Decembre 2000, e 'a serie sana sana fuje trasmisa r'ô 2 'e Attrufo 2001 cu na morra 'e lebbreche. Neon Genesis Evangelion fuje purzì 'a primma serie anemata giappunese â ascì cu nu streaming afficiale ncopp'â internet nt'â lengua taliana; r'ô 26 'e Abbrile 2010 ogne Lunnerì fuje pubbrecato ncopp'ô canale 'e YouTube r’’a Dynit n'episodio novo r’’a Platinum, dispunibbele ppe' ddoje simmane. Nu poco aroppo 'e ppuntate fujeno pubbrecate sanza tiermete 'e tiempo ncopp'â web TV taliana Popcorn TV.

Museca

Articulo prencepale: Museche 'e Neon Genesis Evangelion

'E museche reggenale r’’a serie anemata, arrecuovete nt'â treje album asciute ntr'ô 1995 e ô 1996, fuje cumpunuta â Shirō Sagisu. Otre 'e cumpisizzione reggenale nce stà cocca museca famusa comm’’a Suite pe viuluncella solo n.1 e Herz und Mund und Tat und Leben 'e Johann Sebastian Bach, 'o Messiah 'e Georg Friedrich Händel, 'o Requiem 'e Giuseppe Verdi, e 'a Nona Sinfunìa 'e Ludwig van Beethoven. 'A sigla jè Zankoku na tenshi no these (残酷な天使のテーゼ), ntreppecata r'â cantante Yōko Takahashi. 'A museca fenale jè Fly Me to the Moon, scritto â Bart Howard e ntreppecato r'â cantante ngrese Claire Littley e 'e recetante femmene r’’e perzunagge r’’a serie, Megumi Hayashibara, Kotono Mitsuishi e Yūko Miyamura, cagnanno â episodio â episodio.

Manga

Articulo prencepale: Capitule 'e Neon Genesis Evangelion

Cocco vvolume 'e Evangelion Iron Maiden

'O manga 'e Neon Genesis Evangelion, scritto e disegnato â Yoshiyuki Sadamoto, character designer r’’a serie reggenale, debbuttaje ô 1994 ncopp’’a revista Shōnen Ace, pubbrecata â Kadokawa Shoten. Asciuto sanza respettà nu chiano mpreciso, 'o manga fuje spurtate r'ô 78º capitulo ncopp'ã na revista nova seinen sempe r’’a Kadokawa, Young Ace. 'O manga fernette aropp'â 96 capitule ca 'a pubbrecazzione r’’o final stage ô Jugno r'ô 2013. 'E capitule aroppo fujeno raccuovete nt'â quattuordece tankōbon. 'A pubbrecazzione fernette ô 20 'e Noviembro 2014, quanno ascette 'o quattuordecesemo e utemo tankōbon.

'O manga fuje pubbrecato nt'â lengua taliana â Planet Manga r'â Panini Comics. Rint'â primma pubbrevazzione fuje spartuto nt'â vintotto nummere â mmità 'e recenale. Aroppo â chesta nce fuje na seconnna comm'à reggenale, nnumenata Evangelion Collection.

Manga spin-off

Fujeno criate nu registro 'e spin-off spirate â ll'annevierzo 'e Evangelion:

• Evangelion Iron Maiden (新世紀エヴァンゲリオン 鋼鉄のガールフレンド2nd, Shin seiki Evangerion - Kōtetsu no gārufurendo sekando), nu manga shōjo 'e Fumino Hayashi, spirato â rialtà 'e ll'utema puntata r’’a serie reggenale. Se schiaia nt'â scola 'e Neo Tokyo-3 e parla 'e ll'ammure r’’e perzunagge cchiù mpurtante 'e ll'anime. 'O manga, pubbrecato ncopp'â Monthly Asuka r'ô 2003 ô 2005, fuje raccuoveto nt'â seje tankōbon.
• Neon Genesis Evangelion The Shinji Ikari Raising Project (新世紀エヴァンゲリオン 碇シンジ育成計画, Shin seiki Evangerion - Ikari Shinji ikusei keikaku), nu manga shōnen 'e Osamu Takahashi.
• Evangelion: Angelic Days (新世紀エヴァンゲリオン 学園堕天録, Shin seiki Evangerion - Gakuen datenroku), nu manga shōjo 'e Ming Ming, pubblrecato r'ô Marzo 2008 ô decembre 2009 ncopp'â Monthly Asuka e spenzato rint'â quattre tankōbon.
• Evangelion - Detective Shinji Ikari(新世紀エヴァンゲリオン 碇シンジ探偵日記, Shin seiki Evangerion - Ikari Shinji tantei nikki), nu manga 'e Takumi Yoshimura, arò Shinji jè nu detective nzemmora â Kaworu. Fuje pubbrecato pp'a primma bota ncopp'â Monthly Asuka r'ô 24 'e Frevaro ô 24 'e Noviembro 2010, 'o manga fuje raccuoveto int'â dduje tankōbon.
• Petit Eva - Evangelion@School (ぷちえゔぁ〜EVANGELION@SCHOOL〜, Puchi Eva ~Evangerion atto sukūru~), na serie int'â nu stile super deformed disegnata â Ryūsuke Hamamoto. Aroppo ca fuje pubbrecata ô 2008 ncopp'â Monthly Shōnen Ace, ll'opera fuje raccuoveta e spenzata rint'â ruje volume. Otr'ô manga nce stà nu ONA 'e vintiquattre episodie 'e treje menute ogneduno.

Rebuild of Evangelion

Articulo prencepale: Rebuild of Evangelion

Ô 2006 Hideaki Anno annunziaje 'a fravecazzione 'e Rebuild of Evangelion (ヱヴァンゲリヲン新劇場版, Evangerion shin gekijōban), na serie cinematografeca 'e quattre capitule. Desfazio fujeno rializzate â 'o stisso staff r’’a serie anemata ma a n'ata suggietà, 'o Sturio Khara, ca fuje funnata â Hideaki Anno 'a posta pp’’o Rebuild.

Videojuoche

Articulo prencepale: Videojuoche 'e Neon Genesis Evangelion

'A serie spiraje na massaria 'e videojuoche, nisciuno mperrò spenzato â ll'Italia.

Cinematografo live-action

Ò Majo r'ô 2003 fuje annunziato nu live action r’’a serie anemata ô Festival 'e Cannes. 'O cinematografo sarrìa stato rializzato r'ê suggità ADV Films, Gainax e Weta Workshop. 'O capo 'e ll'ADV Films, John Ledford, cunfermmanno 'o sbucetià ncopp'â fravecazzione r’’o cinematografo, ricette ca: «Cunsideranno 'a qualetà e 'a mprurenza r’’o titulo r’’a Gainax, ll'abbertà r’’a Weta 'e ccrià affiette speciale, e a gruossa sperienza nuosta 'e marketing e 'e anemazzione giappunese, stu pruggietto je una 'e chille canze ca te capetano schitto na bota nt'â tutta na bita». Ô 2005 'o cofunnatore 'e ll'ADV, Matt Greenfield, ricette ca 'o cinematografo sarrìa stato alleggestrato nt'â n'anno, «ma ammacare nt'â treje o quattre anne». Pare ca 'a suggità ngarraje â avé «'a mmità r’’e 100-120 meliune 'e dollare mmerecane» ca nce vulevano pp’’o fravecà.

Ô 2004 'a Weta pubbrecaje 'e primme buzzette ca sarrìano servute â fravecà 'e custume, 'e scenografie e ll'affiette speciale. Nt'â sti vvuozze nu sacco 'e perzunagge tenevano nuomme devierze : Rei Ayanami sarrìa arreventata Ray, Asuka Kate Rose e Misato Susan Whitnall. Tuttavota aroppo nun se sapette cchiù niente', e 'e concept art ncopp'ô sito afficiale r’’a Weta sbanettero. Mperrò ô 2009, rint'â ll'Anime Central Convention 'e Rosemont, Matthew Greenfield ricette ca 'a fravecazzione sarrìa accumenciata «nnitto nfatto, e nun stongo pazzianno». Greenfield arrechiaraje ca nun puteva ricere niente cchiù ppe mmiezzo r’’e cuntratte, sempe cchiù abbecene. Cocco mese aroppo, ô Frevaro 2010, 'o prodduttore r’’o cinematografo, Joseph Chou, cunfirmaje chillo ca ricette 'o cardascio, ricenno ca jera capace ca accumenciajeno â alleggestrà ô 2011. Rint'ô Aùsto 'e chill'anno tuttavota ll'ADV ntimaje ô sturio Gainax. Secunn'â ll'ADV 'a Gainax nun bulette «remmerà â ll'obbreche suoje» 'e cuntratto e 'e «cuermà 'o leggitemo accatteto r’’e derette 'e autore» r’’o sturio mmerecano.

Accuoveto

Pubbreco

Machena ca spenza venezziane 'e Evangelion

Subbeto appriesso â primma asciuta Neon Genesis Evangelion arreventaje 'o iusso 'e nteressie ntr'â ll'appassiunate 'e anemazzione, ca se spartettero int'â dduje partite. Â nu lato nce stevano chille ca â alludajeno comm’’a «'a cchiù bbella serie anemata 'e sempe», e â ll'atu lato chille ca â iorecajeno «'a cciù muntata 'e tutt’’e ttiempe». N'atu iusso 'e allaio fujeno cierte scene 'e sesso o 'e biulenza r’’o diciuttesemo e r’’o vintesemo episodio r’’a serie, e ll'uteme ddoje puntate ca ntravugliajeno nu cuofano 'e appassiunate. Purzì ccà 'o pubbreco se spartette nt'â dduje fazzione, ntr'â cchille ca fujeno accuonce assaje r’’e puntate, crerenno ca jerano «prufonne», e chille ca 'mmece 'e creticajeno, penzanno ca 'o gnefecato jera sulo «fegneticcio». Abbenché nce fuje tutt’’o allaio ppe ll'urdeme episodie, Neon Genesis Evangelion avette na gruossa annumenata, tanto nt'ô paise suojo ca â fora. Grazzie â stu accuoveto 'a serie avette aurienza 'e na morra 'e sturiuse giappunise, arrevennanno nu fenomeno 'e suggità accussì gruosso â mpruenzà ll'anemazzione giappunese sana sana. Secunn'â rrevista Newtype, appriesso ê llebbreche r’’a serie, trasmise ô 1997 'e notte, nce fuje na crescetura â ntrasatta 'e anime spenzate 'e notte maje beruta primma; si rint'ô 1996 nce steva schitto na serie ca fuje trasmisa â sirata, ô 1997 'o nummero sajiette â rurece, e arruppiaje ll'anno appriesso: «Eva cagnaje 'a [sub]cultura otaku sana sana. [...] Fuje ll'accumenzaglia 'e na cosa nova, e appriesso nce fujeno nu cuofano 'e titule ca assumegliajeno â isso».

Pe mmiezzo 'e sta annumenata 'a serie ascette nt'â nu sacco 'e vutazziune. Subbetto aroppo ca ascette ppe' televesione, verborazia, Neon Genesis Evangelion fuje aletta «serie anemata cchiù bbella r’’o mumiento» nt'â ddoje vutazziune r'ô 1996 e r'ô 1997 r’’a revista Animage. Quanno ascette 'a stissa votazzione ô 1998 'o cinematografo The End of Evangelion appassaje 'o primmo puosto e Evangelion arreventaje 'o primmo franchise â jessere premmiato treje bbote una appriesso â ll'ata. Ô 2005 'a televesione TV Asahi nzertaje ll'anime ô vintesemo puosto ntra 'e ciento serie anemate cchiù apprezzate 'e sempe r’’o pubbreco giappuneso. Nu fatto spiccicato se avette ô 2006, quanno sagliette ô seconno puosto. Rint'ô Japan Media Arts Festival 'e chill'anno fuje dimannato â 80 000 fan giappunise quale jera 'o «cchiù mmeglio anime 'e sempe», e 'a serie ngarraje 'a primma pusizzione.

Ô 2007 'e paggene web One's Communication e Otaba facettero nu sturio ncopp'â ll'otaku e ncopp'â ll'appassiunate 'e anemazzione giappunese; â dimanna ncopp'â serie anemata ca hê aveva fatte arreventà otaku ll'appassiunate rettero na massaria 'e resposte, arò Evangelion steva â siconna pusizzione. Nt'â na vutazzione r'ô 2010 'e ll'Univerzità Politecneca 'e Tokyo ncopp'ô titulo r’’a cultura giappunese ca pò rappresentà 'o Cool Japan Neon Genesis Evangelion ascette ô siesto puosto nt'â categurìa 'e ll'anemazzione cu ô 38% r’’e vute. Ô 2013 'mmece 'a suggittà Neo Marketing addimandaje â 500 crestiane ntr'â 'e binte e 'e sissant'anne ll'anime cchiù «raccuannabbele ppe nu pubbreco 'e fora», e Evangelion sagliette ô settemo puosto.

Criteca

Quanno aggia beruto â Evangelion pp’’a primma bota (nfin'ô quattuordecesemo episodio) aggia penzato ca Hideaki Anno heva faciuto tutto zò ca bulevo ffà ij. Nu bulevo ffà cchiù niente, pecché a chillu mumento â annanze nce avarrìa penzato Anno ppe mme. Ma aroppo nu mese â cunchiusione r’’a serie m'addunaje r’’e sentemiente ca mme sorzetaje Evangelion. 'O fenale nun me scuntentaje. Anze, mm'addecreiaje. Ma nun 'a vereje cchiù comm’’a n'opera diffinnitiva. Bulevo crià coccos’’ato.

Hiroki Endo

Cunziderata â nu sacco 'e sturiuse nu capodopera, Evangelion arreventaje 'a serie anemata giappunese cchiù mpopulare r’’e Nuànta. Secunn'â Amos Wong 'e Aerial Magazine: «Ncucciannolo [Hideaki Anno], fuje iudecato r’’a criteca giappunese, e aroppo int'â ll'Europa e â Amereca, cummo ll'anime cchiù mpurtante 'e ll'anne nuanta». 'A criteca mmerecana Susan J. Napier mprofecaje na meta 'e bote â Neon Genesis Evangelion , annumenannola, nzemmora â ate anime commm'â Princess Mononoke e Ghost in the Shell, «n'opera straurdinaria e cumpressa», nu mpurtante asempio 'e «anime 'e cereviello». 'A paggena web Madman.com 'o nzertaje ô primmo puosto nt'â top 20 anime suoja. IGN 'o mpizzaje 'o recemo ntr'â 'e «meglio serie anemate 'e sempe», alludanno 'e tieme e 'a prufonna sammena r’’e perzunagge: «Nisciun'ara serie 'e anemazzione giappunese fuje capace 'e c'ammagà cu na storia 'e fantascenza accussì adderitta». Siconno Mike Hale r’’o The New York Times Neon Genesis Evangelion «jè n'anime superiore, nu mecha 'e na strana prufonnetà». Ppe Charles Solomon r’’o Los Angeles Times 'a serie è «n'opera maliusa e pettemusa». Sicunno 'o scrittore taliano Andrea Fontana Evangelion jè ll'accuppatura e uno r’’e «migliatèche» 'e ll'anemazzione giappunese.

Martin Theron 'e Anime News Network alludaje 'a museca, 'o «particulare» character design 'e Sadamoto e 'o «schicchettuso» mecha design 'e Yamashita. Ati lode benettero â Peter Cahill 'e Ex.org, ca remase cuoncio assaje r’’o tierzo e r’’o quarto episodio e â Matt Jong 'e Anime News Network. Tuttavòta, Anime-planet.com e Animecritic.com facettero cocca tagliarella ppo' 'o lato tecneco, specie pp’’o fatto ca beneno sempe ausate mmaggene ggià ausate primma. Ntr'â chille ca aizarono tagliarelle ncontr'â serie nce steva 'o leggista Yoshiyuki Tomino, ca critecaje ntuosto 'a ntramarja e 'e perzunagge 'e Evangelion. Siccunno Tomino 'e criature 'e ll'opera «nun s'anna buluto sulo arricrià o fà arrecrià 'o pubbreco», bulenno fà beré «ca tutte 'e crestiane ô munno songo addecettute» e schiantuse: «Ij nu penzo ca jè na opera 'e arte. Nuje [legiste] avimma fà beré ê crestiane cummo ponno campà e avé na bita bella, chiena, ncoraggianno 'o senzo 'e cummunetà. Nu posso beré n'opera ca rice n'ata cosa». Sicunno Mike Crandol 'e Anime News Network «Evangelion je una r’’e cchiù bbelle opere 'e anemazzione maje rializzate». 'O cardascio suojo, Zac Bertschy, ricette na cosa spiccicata: sicunno â isso 'a schianta r’’e tagliarelle ncopp'â Evangelion beneno r'ô poco cereviello e â 'a poca suttigliezza 'e cierte crestiane. Allen Divers, ato scrittore 'e Anime News Network, parlanno 'e ll'uteme puntate scrivette ca: «Evangelion jè sempe magnifeco e bellissemo. 'E mmagene cummunecano granda emozzione, e se cunfanne bbuono ê scene». Sicunno 'o ccriteco 'a ntramaria e 'e tieme 'e Neon Genesis Evangelion chiereno nu cierto «sfuorzo» 'e cerviello, ppizò nu crestiano sanza chesto n'hê pò piacé e nun 'a pò mango capì: «'E perzunagge e 'a ntramaria 'e Evangelion sarrìano capace 'e cumpressà â Sigmund Freud».

Nt'â ll'anne 'a serie anemata ave bengiuto premie mpurtante e recanoscemiente. Ô 1996 Neon Genesis Evangelion e Hideaki Anno fujeno premmiate cummo serie 'e televesione e leggista cchiù mmeglie 'e ll'anno ô Animation Kobe. Ô Animation Kobe e ll'anno appriesso 'mmece 'o videojuoco Shin seiki Evangelion - Kōtetsu no girlfriend fuje aleggiuto comm’’o meglio software 'e ll'anno, 'e pellicule Death & Rebirth e The End of Evangelion vengettero'o "Special Audience Choice Award" e Shirō Sagisu 'o veveraggio pp’’a cchiù bbella museca reggenale. Sempe chill'anno 'a serie fuje premmiata ô decedottesemo Nihon SF Taisho Award, 'mpattanza cu Gamōtei jiken 'e Miyuki Miyabe e ô primmo Japan Media Arts Festival.

Aredetà e mpatto

Cosplayer vestuta â Asuka

Neon Genesis Evangelion jè rummasta aroppo tant'anne â primma bota c'ascette ppe televesione una r’’e serie anemate giappunese cchiù smatreculate e 'e mprurenza r’’a storia. Sicunno â 'o criteco e felosefo Hiroki Azuma 'a serie spartiaje int'â ruje parte ll'anemazzione giappunese. Schitto aroppo ô gruosso ntresse ca nce fuje pe essa 'a subcultura otaku, ca primma jera lemmetata â na chiorma 'e cocco crestiano, arreventaje nu fenomeno 'e suggittà, e 'e llebbreche soje facettero sossere 'o nummero 'e ll'appassiunate 'e anemazzione. Sicunn'ô Mainichi Shinbun Evangelion facette nascere 'a «tierza iennimma otaku, furmat'â tutte chille giuvane arreventate gruosse liggenno ô manga o uardanno â serie 'e televesione aregenale». Ntra llòro se arrechiraje, nzemmora â ll'ate, 'o scrittore Tatsuhiko Takimoto. Pe mmiezzo ê sta nnummenata se deffunnette nu gruosso ntresse po munno r'ô cosplay, e preffino 'a parola otaku, primma ausata ppe nzurdà e scamettà, arreventaje nu termene assaje ausato pe media. 'A serie avette nu gruosso mpatto nt'ô mercato e ncopp'â cultura 'e massa giappunese. Sicunno â 'o scrittore Fausto Colombo Neon Genesis Evangelion ajotaje a ffà cunziderà 'o vero valoro 'e ll'anime 'e televesione. Si nt'â ll'anne subbetto primma â ll'asciuta soja ll'anemazzione 'e serie viveva nu mumiento 'e gruossa crisa, Evangelion ngignaje nu novo e luongo tiempo grasso pe ll'anemazzione 'e televesione, annumenato «nova anemazzione 'e serie giappunese». Sicunno 'e sturiuse taliane Guido Tavassi e Andrea Fontana ll'opera avette na gruossa mprurenza ncopp'â ll'anemazzione 'e serie appriesso, accumencianno nu pruciesso 'e cagnamiento nfin'ô radecone. Stu novo muvemiento nmezzaje nu sacco 'e cagnamiente, aizanno â auturità r’’e proddutture, facenno cuncentrà 'e ntramarie nt'â nu nummero 'e puntate cchiù vascio assaje (spisso trirece o vinteseje) e abbecenano 'a leggia â cinematografia.

Ppe mmezzio r'â «nova anemazzione 'e serie» ngegnata â ll'anime tutt’’e mecha ca benettero aroppo nse cunfajeno a sta nova ncrinazïone, abbannunanno pe sempe 'o ienere roboteco-fantascentifeco spirato ê fateche 'e Gō Nagai, comm'â Brain Powerd e Terrestrial Defense Corp. Dai-Guard. Sicunno Keisuke Iwata 'e TV Tokyo Evangelion avette 'o mmereto 'e vesbeglià ll'anemazzione giappunese e 'e ffà cagnà 'o mercato internazziunale. Int'â ll'Italia fuje una 'e ll'opere ca facettero nascé 'o "Second Impact", addecrianno 'o medium nt'ô mercato taliano rint'â siconna mmità 'e ll'anne nuànta. 'E manera spizeta o no, assaje serie aroppo â Evangelion 'o zitajeno o imitajeno. Secunn'ê criteche stu nfrusso se pò truà nt'â serial experiments lain, RahXephon, Texhnolyze, Gasaraki, Boogiepop Phantom, Blue submarine no. 6, Mobile Battleship Nadesico, Dual! Parallel Trouble Adventure, Megami kōhosei, Argento Soma e Generator Gawl. Pure 'o mecha design r'ê ll'Evangelion, cchiù sumegliante â fiùra 'e ll'uommene appietto â 'e serie 'e primma, e 'o design "astratto" 'e ll'Agnele avettero nu gruosso mpatto ncopp'ê serie r’’o stisso ienere benute aroppo. Subbeto annanze 'a primma asciuta suoja 'o mercato 'e anemazzione scuppiaje. Â ll'ate artiste, llegiste e sciniature se sosciajeno â Evangelion, comm'â Tomoki Kyōda, assestente â lleggia 'e RahXephon, Wes Anderson, Gege Akutami, autore 'e Jujutsu kaisen, e Makoto Shinkai, ca nt'ô 2011 recette 'e jessere stato mprurenzato r'ô stile 'e Hideaki Anno e 'e jessere remasto cuoncio assaje ê ll'uteme puntate: «Ll'anime n'anna avé ppe fforza nu cuofano 'e azzione e 'e muvemiento. Cierti bbote se pò pure parlà 'e pparole o, adderettura, r’’o ffaglio r’’e pparole. E 'e sti ccose nun se parla assaje». Ntr'â ll'ate serie cu ntimazziune â Evangelion nce stà Abenobashi, FLCL, Koi Koi Seven, Baka to test to shōkanjū, Plastic Memories, Hayate no gotoku! e Keroro. Ate ntimie â Neon Genesis Evangelion se ponno truà nt'ô cinematografo One Hour Photo e int'â cuocco cartune mmerecano, comm'â Regular Show, Rick and Morty e Steven Universe. Purzine nt'â museca nce sta cocca chiorma mprurenzat'â isso, comm'ê Fightstar pp’’a criazzione 'e ll'album Grand Unification e 'a band musecale Rey, ca asciurtaje 'o nommo ppe ffà 'a cecatella â 'o perzunaggio 'e Rei Ayanami.

Appruoeviccio

Na Evangelion RT Test Type-01 Apple Shiden, na machena 'e curzera ca 'a levrera spirata ê culure 'e ll'Eva-01

Int'ô Giappone Evangelion abbuscaje cocche cientinajo 'e meliune 'e dollare mmerecane, grazzie â nu arcìvo scommierzo e â fravecazzione 'e na gruossa gamma 'e articule, cumm'â telefune, computer, CD, videojuoche, pazzielle e mudielle 'e tutte 'e manere. Rint'ô 1997, anno 'e asciuta r’’e cinematografe Death & Rebirth e The End of Evangelion, 'o merchandising ncopp'â Neon Genesis Evangelion turnesiaje 'e treciento meliune 'e dollare mmerecane. Pare ca 'o 70% r’’o ntruoieto jerano 'e ncasse r’’e laserdisc (cu cchù 'e dduje meliune 'e piezze bennute), r’’e treje CD r’’a museca recenale (900 000 piezze), 'e treje canzone (800 000 piezze), 'e na morra 'e CD-ROM (200 000 piezze) e r’’e primme trje volume r’’o manga 'e Yoshiyuki Sadamoto (cu cchiù 'e treje mmeliune 'e piezze). Purzine 'o merchandise ncopp'ê treje perzunagge femmene 'e ll'anime facette abbuscà nu gruosso ntruoieto. Siconno ô scrittore Kazuhisa Fujie nfatte Rei sopraneiaje tutt’’e ll'ate perzunagge r’’a serie e arreventaje accussì annumenata ca uadagnaje 'o scangianomme ngrese 'e «premium girl».

'E Laserdisc 'e Neon Genesis Evangelion rumpettero na meta 'e record nazziunale, grazzie â meliune 'e bennete. Nu risurdato spiccicato nce fuje pp’’e DVD, cu ntroiete ca remanettero stabbele porzì aroppo â riece anne ca 'a serie ascette ppe' televesione. Siconno ô sturioso taliano Guido Tavassi nfatte cocca asciuta r’’a serie, ca bennettero tutte quanne 50 000 piezze, sfiuraje 'e 75 000 piezze: «Ppe capì nu poco 'o fenomeno, s'adda penzà ca 'e asciute home video ['e Evangelion] [...] abbuscajeno dduje o ttreje vvote 'e cchiù 'e ll'anime cchiù bennute 'e sempe primma 'e isso». Grazzie â gruossa annummenata 'e Neon Genesis Evangelion 'o sturio Gainax accumenciaje â bennere pazzielle e software cumme n'aveva maje faciuto primma. Mpurzì 'a cumpagnia Bandai se vuttaje nt'â fravecazzione 'e pazzielle e 'e mudielle ncopp'â serie. Sempe siconno â Tavassi Neon Genesis Evangelion avette nu mpatto 'e mmeliarde 'e yen ncopp'â ll'ecunumìa giappunese, ranno na mana â vesbeglià 'o Digital Versatile Disc, ca rimpiazzaje pe sempe 'o Laserdisc: «Nfatte 'a nova puliteca 'e scommerzio ngegnata r’’a Gainax – e subbeto secutata â tutte ll'ate proddutture – vereva nt'â televesione nun schitto 'o traseto 'e ll'anime 'e serie, ma na specie 'e vitrina pe llanzà 'a benneta 'e ll'home video».

Ô 1998 Evangelion ncasciaje ottuciento mmeliune 'e dollare mmerecane 'e home video e â ll'ate quattruciento meliune 'e merchandising. Siconno â nu cunto r’’o Sponichi Annex rint'ô 2007 'o franchise suojo turnesiaje cientocinquanta mmeliarde 'e yen, reventanno uno 'e cchiù annumenate 'e ll'anemazzione giappunese. Sulo 'e pachinko e 'e pachislot ncasciajeno 700 meliarde 'e yen, cu na circulazzione 'e ruje meliune 'e onetà, cu 250 000 pachinko nt'ô Aùsto 2013. Rint'ô 2013 ll'appruveccio 'e CD, manga, DVD e libbre tuccajeno quattre meliarde 'e yen, cu nu pruvento 'e cchiù 'e unnece meliune 'e dollare merecane int'ô home video schitto nt'ê State Aunite.

Nutarelle

Nutamiente

Jonte

Bibbliografia

• Gualtiero Cannarsi. Neon Genesis Evangelion Encyclopedia Granarolo dell'Emilia, Dynamic Italia, 1997-99.
• Gainax (a cura 'e) The End of Evangelion Theatrical Pamphlet (in ja) , 1997.
• Gainax. Neon Genesis Evangelion Newtype 100% Collection (in ja) Tokyo, Kadokawa Shoten, 1997.
• Oizumi Sanenari (a cura 'e) Anno Hideaki Sukidzo Evangerion - 庵野秀明 スキゾ・エヴァンゲリオン (in ja) Otashuppan, 17 'e Marzo 1997.
• Takekuma Kentaro (a cura 'e) Anno Hideaki Parano Evangerion - 庵野秀明パラノ・エヴァンゲリオン (in ja) Ōta Shuppan, marzo 1997.
• Kio Seiji, Ikuto Yamashita. Sore Wo Nasumono: Neon Genesis Evangelion Concept Design Works (in ja) Tokyo, Kadokawa Shoten, 1998.
• Neon Genesis Evangelion Filmbook Modena, Panini Comics, 1998-99.
• Yasuhiro Takeda. The Notenki Memoirs - Studio Gainax and the Man Who Created Evangelion (in en) Houston, ADV Manga, 2002.
• Neon Genesis Evangelion Platinum Edition Booklets (in en) ADV Films, 2004-2005.
• Sony Magazines (a cura 'e) Evangelion Chronicle (in ja) Tokyo, De Agostini Japan, 2006.
• Alessandra Poggio. Neon Genesis Evangelion Enciclopedia Granarolo dell'Emilia, Dynit, 2008.

Tieste e jonte sicunnarie

• Kaichiro Morikawa. The Evangelion Style (in ja) Tokyo, Daisan Shokan, 1997.
• Arianna Mognato. Super Robot Anime – Eroi e robot da Mazinga Z a Evangelion Milano, Yamato Video, 1999.
• Susan J. Napier. Anime from Akira to Princess Mononoke: Experiencing Contemporary Japanese Animation (in en) Basingstoke, Palgrave Macmillan, 2001. 0-312-23863-0
• Susan J. Napier. When the Machines Stop: Fantasy, Reality, and Terminal Identity in «Neon Genesis Evangelion» and «Serial Experiments Lain» in Science Fiction Studies 29 (n. 3) (in en) Greencastle, SF-TH Inc., Noviembro 2002.
• Kazuhisa Fujie, Martin Foster. Neon Genesis Evangelion: The Unofficial Guide (in en) Tokyo, DH Publishing, 2004.
• Takashi Murakami. Little Boy: The Arts Of Japan's Exploding Subculture (in en) New Haven, Yale University Press, 2005.
• Jonathan Clements; Helen McCarthy. The Anime Encyclopedia: A Guide to Japanese Animation Since 1917 - Revised & Expanded Edition (in en) Berkeley, Stone Bridge Press, 2006.
• Christopher Bolton; István Csicsery-Rónay, Takayuki Tatsumi. Robot Ghosts and Wired Dreams: Japanese Science Fiction from Origins to Anime (in ja) Minneapolis, University of Minnesota Press, 2007.
• Andrea Fontana; Davide Tarò. Anime. Storia dell'animazione giapponese 1984-2007 Piombino, Il Foglio Letterario, 2007. 978-88-7606-160-8
• Brian Camp; Julie Davis. Anime Classics Zettai! : 100 Must-See Japanese Animation Masterpieces (in en) Berkeley, Stone Bridge Press, 2007. 1-933330-22-8
• Dani Cavallaro. Anime Intersections. Tradition and Innovation in Theme and Technique (in en) Jefferson, McFarland, 2007. 0-7864-3234-9
• Satomi Ishikawa. Seeking the Self: Individualism and Popular Culture in Japan (in en) Bern, Peter Lang, 2007.
• Dani Cavallaro. The Art of Studio Gainax Experimentation, Style and Innovation at the Leading Edge of Anime (in en) McFarland & Company, 2009.
• Thomas Lamarre. The Anime Machine: A Media Theory of Animation (in en) Minneapolis, University of Minnesota Press, 2009. 0-8166-5155-8
• Gerald Alva Miller Jr.. Exploring the Limits of the Human Through Science Fiction (in en) Basingstoke, Palgrave Macmillan, 2012.
• Guido Tavassi. Storia dell'animazione giapponese. Autori, arte, industria, successo dal 1917 a oggi Latina, Tunué, 2012. 88-97165-51-6
• Andrea Fontana. La bomba e l'onda. Storia dell'animazione giapponese da Hiroshima a Fukushima Milano, Bietti, 2013.

Ate pruggette

Altri progetti

Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons contiene fiùre o ate file ncopp"a Neon Genesis Evangelion

Jonte 'a fore

• Evangelion nt'ô sito afficiale r’’a Gainax.
• Evangelion nt'ô sito 'e TV Tokyo.
• Ll'anime Neon Genesis Evangelion ncopp'â AnimeClick.it.
• 'O manga Neon Genesis Evangelion ncopp'â AnimeClick.it.