Prevèrbie cominése

Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése

Atini

A

• Accarézza gle cuane p’amore re gle puatrone
• Accu chèta viérmene ména
• Accu é fuoche nen truóvene luoche
• A chi è meccecate la sèrpa ha pauru re la iciuèrtela
  • A quigle che gl'è meccecate la sèrpa ha pauru re la lescénguru
• A chiòve é a merì nen ce vò niènde
• A chi nen tè figle, nen c’isse né pe sòlde né pe cunzigle
• A cuavagle caštemiate gle lúcene gle pire
  • A gle lupe maleritte gle lúcene gle pire
• A febbrare nòtte é juorne suo pare
• A gle puaése re gle cecate chi tè n’uocchie è síneche
• Ajútete ca Dí t'ajutu
• A la Cannelòra se sciòcca o chiòve viérne è fòre, se ce šta gle seleciégle è angora verneciégle, se ce šta gle sollione è tutte viérne angora
• A la Cungétta allònga Natale a diciassètte
• A la sceglétta, a la sceglétta, ze chiappètte na saétta
• A lavà gle cuape a gl'ásene ze pèrde tiémbe, accu é sapone
• A le famégle l’ajutu Sanda Pupu
• A le larie nen parlà é a le štritte nen cacà
• A magge vanne 'n amore gl'ásene
• A Natale ze remutu tuttu la vellaní, a Pascu ze remutu tuttu la segnerí
• Andó cape trénda cape pure trendune
• Andó ze fa nòtte ze fa juorne
• Anne bisèšte, anne funèšte
• A ogne nate Dí gl'ajutu
• A pacà é a merì ce šta sèmbe tiémbe
• A Pascu ze remútene le fernare
• Aprile chiagne é rire
• Arte é meštiére, mesèri é fame
• A Sanda Croce ogne pèrteca va pe noce
  • Gle juorne re Sanda Croce ogne pèrteca va pe noce
• A Sanda Lecí ne puasse re caglini, a Sand'Anduone ne puasse re vòve, a febbrare pare pare
• A Sande Martine ogne mušte addevènda vine
• Asse é cavesune nen ze cálane má
• Attacca gl'ásene andó vò gle puatrone é lassa ca ze spalla
• Attacca la crapa a la vigni, quélle che fa la mamma fa la figli
• A uache a uache ze gnètte la pegnata
• Aušte è cape re viérne

B

• Bacche, tabbacche é Vènere rerúcene gl'uómmene n'cénere

C

• Che gle tiémbe é che la pagli ze matúrene le nèspele
• Chembare é chemmare fanne quélle che gle pare
• Chemmanna é fattélle
• Chemmare é chembare ze parla chiare
• Chi ala puoche vale é chi gle sènde nen vale niènde
• Chi appaténa rappatenéa
• Chi arrète me parla, arrète gle tiénghe
• Chi caca a la néve gle sole gle scòpre
• Chi cammini ritte cammini afflitte, chi cammini šterteriégle cammini benariégle
• Chi chemmèrci camba, chi fatíi crèpa
• Chi fa additte a la mamma é a gle puatre, fa additte a Dio Padre
• Chi fa ra sé fa pe tré
• Chi giri lécca é chi z’assétta ze sécca
• Chi giri re nòtte va ngondr'a la mòrte
• Chi la sènde, ngure la tè
• Chi lassa la ví vècchi pe chélla nòva sa che lassa é nen sa che tròva
• Chi magn’a sule ze ndorza
• Chi manéji le mèle ze lécca le réta
• Chi mbrògli remane mbregliuate
• Chi nasce a la picca mòre a la forca
• Chi nasce tunne nen pò merì quadrate
  • Chi ásene nasce ásene mòre
• Chi nen fa ne'sbagli
• Chi nen parla é nen pattéja nen manéji la tabbacchèra
• Chi nen pò vatte suacche vatte saccone
• Chi nen sa è puarènde a chi n'ce vére
• Chi nen vò fatià na vòta fatíi tré vòte
• Chi nen z'accundènda re la zizzi re la vacca z'acchiappa gle ciégle re gle tòre
• Chi nn’è buone p’isse nn’è buone manghe pe gl'ávete
• Chi pècheru nasce ze la magni gle lupe
• Chi primi nasce primi pasce
• Chi primi z’arrizzi primi ze vèšte
• Chi re caglini nasce, ndèrra ruspu
  • Chi re caglini nasce, mòre respuènne
• Chi re le sié se sprèšta, tuó' gle magle é raccigle ndèšta
• Chi rengrazi remane fòr’òbbleghe
• Chi re spranza camba resprate mòre
• Chi rire re venerdì chiagne re reméneca
• Chi sfotte remane sfettute
• Chi sparagni sprèca
• Chi tè le pane nen tè gle riénde é chi tè gle riénde nen tè le pane
• Chi tè ne buon’uorte tè ne buone puorche
• Chi tré cagle nen prèzza tré cagle nen vale
  • Chi na liri n'apprèzza ne sòlde nen vale
• Chi tè la léngu va n'Sardègna
• Chi truoppe vò niènde štrégne
• Chi va a la mòla ze nfarini
• Chi va che gle ciuoppe ze mbara a ceppecà
• Chi vò patì le péne re gle nfiérne, Alvite re štate é Atini re nviérne
• Chi vò truoppe bène a la pèlle re gl'ávete chélla séa la spann'a gle sole
• Chi z’addòrme che na criaturu z’arrizzi mbusse
  • Chi z’addòrme che na criaturu ze revégli smerdate
  • Chi z’addòrme che le famégle ze retròva schembesciate
• Chi ze fa la mazza ce se vatte é chi ze fa gle puagliare ce s'accandona
  • Chi fa la mazza ce se vatte, chi ze fa gle liétte ce se cóleca
• Chi ze scallètte cambètte, chi magnètte ze merètte
• Ciéle a pecheruèlle, accu a cannatèlle
• Ciénde niènde acceriérene n’ásene
• Crište gle fà é gle riávere gl'accocchi
  • Crište primi gle fa é puó gl'accocchi
  • Dí fa la cocchi é gle riávere gl'accocchi
• Crište ra le piache é ra le pèzze
• Cundadine, scarpe ròsse é cervèlla fine
• Cunzigle re vúlepe, štrecazione re cagline
• Cuóprete gle piétte ca uoje è Sande Selviéštre

E

• È mègle a èsse chernute che male sendute
• È mègle a ì a petì ch'ì a 'rrebbà
• È mègle n’ásene muorte rénd'a la štalla che ne miéreche arrèt’a la pòrta
• È mègle n’uove uoje che na caglini addemane
• È trišt'a avvezzà, è pègge a mandené

F

• Fa bène é scòrda, fa male é pènza
• Falegname a luonghe é ferrare a curte
• Fa quélle che gle pruète rice é no quélle che gle pruète fa
• Fatte gle nome é van'a arrebbà
• Febbrare curte curte, o gle mègle o gle pègge re tutte
  • Febbrare è curte é malecavate
  • Febbrare, gle curte, gl'amare
• Fémmena baffutu è sèmbe piciutu
• Fémmene é scheppétte, chi nen tè gerizie ce gle métte
• Fertunu é cazze ngure, jat'a chi ne tè une
• Figle píccule uaje píccule, figle ruosse uaje ruosse
• Fressora nòva jat'a chi la pròva

G

• Giuverì merzigle ze magni la mamma che tutte gle figle
• Gl'ásene z’avanda ra sule
• Gl'ásene ze spalla sèmb'a le còmmere
• Gle cetrone fenisce sèmbe ngur’a gl'ertelane
• Gle cuafone ze remutu la reméneca
• Gle cuane mócceca a gle štracciate
• Gle cuannarine è štritte ma z’agliotte la casa che tutte gle titte
• Gle figle mupe gle capisce sule la mamma
• Gle fugne ze còcene che l’accu re sé štésse
• Gle lupe fa gle lepitte
• Gle male vecine fa gle male mmatetine
  • Gle cattive vecine fa la mala mmatini
• Gl'òme addó va fa fèšta, la fémmena a casa tribbulata rèšta
• Gl'òme sènza vizie è comm'a gl'ásene sènza cora
• Gl'òme z’attacca a la paròla é gl'ásene a la capézza
• Gle pariénde suó comm'a le scarpe, cchiù te suó štritte é cchiù te fanne male
• Gle pésce chemènza a pezzuà ra gle cuape
• Gle prim'anne a còr'a còre, gle seconde a cur'a cure, gle tèrze a chiávece ngure
• Gle ragle re gl'ásene nen arrívene ngiéle
• Gle satre (o sazie) nen crére a gl'addiune
• Gle scuarpare va sèmbe scávese
• Gle seviérchie rombe gle chepiérchie
• Gle sòlde re gle cutecone ze gle magni gle sciambagnone
  • La fatichi re gle carecchiare ze la magni gle sciambagnone
• Gle sòlde štav'a gle scòmmere
• Gle tòre (o vòve) rice chernute a gl'ásene
• Gle uatte che nn’arrivi a le larde rice ca ne vè re rángeche
  • Quanne gle uatte nn’arrivi a le larde, ne vè de rángeche
• Gl'uocchie re gle puadrone ngrassa gl'ásene
• Gle viénde re Caperechì pòrta l'accu pe la ví

J

• Jennare scassa pagliare
• Jennare sicche, cuafone ricche

L

• La caglini fèta é a gle ualle gle ngènne gle cure
• L'accu re marze accire gle prucchie
• L’accu va andó pènne
• La céra ze chenzumu, ma gle muorte nen cammini
  • La céra ze chenzumu é la preggessione nen cammini
  • La céra ze štrugliu é gle muorte nen cammini
• Lache a curte accu a luonghe, lache a luonghe accu a curte
• La cora è la cchiù forte a scurtecà
• La fémmena sciaurata métte gle file luonghe a l’aca
• La gliunu settembrini sètte misce ze trascini
• La iti é la revenutu è tutt'unu
• La léngu nen tè l’òssa ma rombe l’òssa
  • Tagli cchiù la léngu che gle curtiégle
• La mamma pe gle figle fa gle veccone peccerigle, gle figle pe la mamma ze gle ficchi tutte nganna
• La Marònna è Sanda Juštu
• La mègle pota è de marze, ma chi ce la fà arrevià è pazze
• La mesèri vò gle sfuoche
• La mogle è miése pane
• La mòrte vò la scusu
• La nòtte ze sperúcchiene gl'ásene
• La patini, o gle ruame o la cimi
  • La patini, o la ramba o la caglini
• La pècheru che mávela pèrde gle veccone
• La pegnata scuccurata va ciénde anne pe la casa
• La pelezzí nn’è bòna sul’a la saccòcci
  • La pelezzí fa mal'ébbí a la saccòcci
• La piazza recapa gl'uómmene
• La pizzi re gle peveriégle nen ze còce má
• La prepietà: chi ze la fa, chi la mandè, chi ze la magni
• La pulènda prima abbòtta é puó allènda
• La raggione è re gle féssa
• La ròbba vècchi n'casa re matte mòre
• La tròppa cunfirènza è la mamma re la malacrianza
• La vigni è la tigni
• Le casce vinde nen ze rejòca
• Le chiácchiere ze le pòrta gle viénde
• Le dich'a té figli accuscì tu, nòra, me ndiénne
• L’èrva cattivi nen ze štrichi má
• Le vine buone ze vénne sènza frasche
• Le vine fa sanghe é la fatí fa ittià le sanghe
• Liambe a la Méta, duorme a la štésa; liambe a Monde Pruate, cuóprete gle cuape
• Lugle caleruse rénd'a la pagli nen tròva repuse
• Lugle nen velétte rà a béve a la mamma é a gle puatre é prò, a la fine, gl'affechètte

M

• Maje assutte, ruane pe tutte
• Male nen fà é pauru nn’avé
• Manna attèrra ca lúcceca fòre
• Marze pazzariégle, primi gle sole ròppe la mbrèlla
• Marze se ze ngrugni fa carì le réta che tutte l'ogne
• Mazzat'é panèlle fanne gle figle biégle
• Mbara l'arte é jèttela a la fratta
  • Mbara l'arte é míttela ra parte
• Mègle a merì ch’a malecambà
• Mègle a merì satre che cambà a gl’addiune
• Mègle sule che male acchembagnate
• Mercate scarute nen bara a perdènza
• Míttete che chigle mègle re tè é facce la spésa
  • Vane che chigle mègle re tè é facce la spésa
• Mogle é mbrèlla nen ze lássene má

N

• Na mamma camba ciénde figle, ciénde figle nen cámbene na mamma
• Na mane lava l’ávetu é tutte é du lávane gle musse (la facci)
• Natale che gle sole, Pascu che gle tezzione
• Natale sènza gliunu, gle pecheruare nen allèva nesciunu
• Na vòta ze còce la ramba re gle uatte
• Nen suo pe gl'ásene gle chenfiétte
• Nen te lavà gle pannagge se nen suó gle vindinòve re magge
• Nen ze suo vište má gle zínghere mète
• Nen ze tramutu le vine quanne tiri gle viénde
• Ne pertualle la mmatini è òre, une la séra è chiumme
• Nesciune è nate mbarate
• Ne'spetuà pe l’ari ca te revè mbacci
• Nur'abballe, pòrta gle vòve a pasce
• Nur'a la ví re Pescenische, tuogle gle vòve é va gl'a remétte
• Nur'a la ví re Settefrate, tuogle gle vòve é van'a arà

O

• Ognune gle meštiére sié é gle lupe a le pècheru
• Ognune pe isse é Dí pe tutte
• Ognune sa isse é Dí sa tutte
• Ognune ze pòrta la croce séa
• Òme spusate, amiche perdute

P

• Palma assuttu, régni mbossa; Palma mbossa, regni assuttu
• Pan'é cappa nen ze lássene má
• Pane che gl'uocchie, casce sènza uocchie é vine che scrizz'a gl'uocchie
• Pan'é panèlle fanne gle figle biégle, pan'é presutte fanne gle figle brutte
• Passate gl Suand, feniti la fèšta
• Piatt va, piatt vè, l’amecizi ze mandè
• Pire rusc, ne’la teccass se ne’la chenusc
• Puorc, priéte é pellaštr ne’gl vide má satre
  • Priéte é pugl nen suo má satull
• Primi lamba é puo tròna
• Primi re Natale né fridd né fame, ròpp Natale fridd é fame
• Primi re ze spesà la fémmena tè sètt mane é na léngu, ròpp spesata tè na mane é sètt léngue
• Primi te mbar'é puó te pèrd
• Pure gl puce tiénn la toss

Q

• Quann chiòve é mualetiémb fa, a le cas’e gl ávete c’è brutt a štà
• Quann gl figl fott gl puatre è fettute
• Quann gl òme te gl ò métt, tutt t’appremétt; quann te gl è nderzate, tutt z’è scurdate
• Quann gl puorch z’è satre, vòteca gl londr
• Quann gl riávere t’accarézza, te vò l’álema
• Quann gl uatt nen ce šta, gl sorg abballa
• Quann gl vòve nn’ò arà, a vòglia a cefeluà
  • Quann gl ásene nn’ò béve, a vòglia a cefeluà
• Quann na fémmena vò, mangh gl riávere pò
• Quann puort la crapa a la vigni, quéll che fa la mamma fa la figli
  • Attacca la crapa a la vigni, quéll che fa la mamma fa la figli
• Quann sié muartiégl vatt, quann sié ngútenu štatt
• Quann šta gl cappiégl a gl Pruate r'Atini, l'accu z'avvecini
• Quann šta gl truave a Sand Ghiasce, se nen chiòve uoje chiòve addemane
• Quann suó tand jall a candà, nen ze fà má juorn
• Quann ze sécca la cèrcu tutt quand ze recuóglene le šchiapp
• Quéll che re nòtt ze fa re juorn ze vére
• Quéll che nen ze fa nen ze sa
• Quéll che ne'štròzza ngrassa
  • Quéll che nn'è veléne ngrassa

R

• Ramm ca te ròngh é buon’amiche te sòngh
• Récchie lòngh viti lònga
• Re Vènere é re Mart nen ze part é nen ze fa prengipie r'art
• Riébbete é peccate, chi gl tè gl paca
• Ròbba re magnitòria nen ze pòrta n’chenfessora
• Ròcch fatíi é Rafaniégl magni
• Ròpp gl chenfiétt arrívene gl defiétt

S

• Salva gl fiérr ca gl ásene gl rechembrame
• Scarta frusc é chiappa primèra!
• Se a febbrare nen febbraréa, marz la male pènza
• Se a vind ne’le si méss a trénda nen te l’aspettà
• Se gl gione creréss a gl spesate, ze rembéss le còss é remanéss a la casa
• Se gl gione sapéss é se gl viécchie petéss
• Se nònneme nen ze meréva, cambava ciénd ann
• S’è puorch, revà a la štalla
• Settiémbr se chiòve, sètt misce ze trascini
• Sòld é sangh suo dur’a caccià
• Sott a la néve pane, sott a l'accu fame
• Spart pualazz addevènda candone
• Štrign culill quann šta sulill ca quann šta acchembagnate remane sbrevegnate

T

• Tand è na carutu, tand è na sceruata
• Tand va la jatta a le lard ca ce lassa gl zambine
• Tiri cchiù ne pire de frégna accaparávete che ciénd para de vuove accapabball
• Trišt a chi mòre ca chi remane ze chenzòla
  • Trišt a chi mòre ca chi rèšta camba
• Tuóglete l’allegría quann te vè ca la pecundría nen te manga má
• Tutt gl munn è puaése

U

• Uašta é arraccongia, nen pèrd má tiémb
• Uocchie chine é mane vacand
• Uocchie ritt còre afflitt, uocchie mangh còre frangh
• Uogl é mušt ze requèrene gl muése r'aušt

V

• Vale cchiù ne sfízie che na massarí
• Vecine mié, spiérchie mié
• Viénde re Cerasuole jètta accu che gle lenzuore
• Viéšte ne šterpone ca addevènda ne barone

Z

• Ze rice gle peccate ma no gle peccatore

Biéglemónde

• Gl’jabbe pássene é le maravégle ze recuóglene

Casaluiére

A

• A Crište te ce tié a caccè gle cappiégle quanne passa nnènze cáseta, ca quanne è passate è truoppe tarde
• A gl'auémmaría la paura s'abbía, a n'òra e nòtte la paura s'accòšta
• Attacca la crapa a la uigna, comme fa la mamma fa la figlia

C

• Che la fatía nen s'è arrecchite mè nesciune
• Chi a tiémbe pènza a ora magna
• Chi lassa la uia uècchia é ua a la uia nòua sa che lassa ma nen sa che tròua
• Chi niènde prèzza niènde uale
• Chi magna a l'Assunda recaca n'Sanda Ròcca

E

• È mègle ne ucine che ciénde pariénde

G

• Gl figl suó la recchézza e la casa
• Gl sòld nen suó buon'a magnè ma siéruene pe chembrall

L

• La crapa fa gl crapitt é gl lupe fa gl lepitt
• La fémmena peccerélla fa gl figl a temmelélla
• La mamma pe gl figl fa gl uccone peccerigl, gl figl pe la mamma ze gl jètta tutt nganna
• Léna e caštagna é gènd e mendagna nen dèue nesciune uaagn

O

• Ogn fiérr uiécchie è buone na uòta sòla gl ènn
• Òpp ogn fòrt uiénd mè tré juorn e buone tiémb

P

• P'abbeschè ne múcceche e pane ce uò ne štòmmache e cane
• Pan'é aglice gl uèj'e casa nen se ícene
• Pane é uine uiénga, buonetiémb se mandiénga

Q

• Quann è tiémb e uenaccia chi uò gl'uóue che se gl faccia

S

• Se a marz la nòtt tròna, la uellégna è sèmb bòna

T

• Te si magnète urénna é selléccure, mo tira gl carrétt

U

• Ua le nure a la uia e Atina, tuó' gl uòue é ua a fatía; ua le nure a la uia e Sòra, tuó' gl uòue é attáccagle a la magnatòra

Pecenische

C

• Chi cagna chiagne

F

• Fatte bone nome é sfascia pòrte de chiésa
• Fatte pe refatte nn'è peccate manghe ne cazze

I

• I ciucce lítechene é le uaréla se sfáscene
• I fijje ngénnene a tutte quande
• I nepute sécchene le uite
• I spine i tèra caccià chi i ngènne

L

• La pècura fa j'áine, i lupe i lepitte
• La rascia è caštiche de Dí
• Latte é uine fa la schina

N

• Na calla è bòna pure i mése de lujje

O

• Ogne delore uò i ueccone

P

• Pire mature cade sènza terture

Q

• Quatrine é zéppe sécche fanne i foche mmés'a l'acqua

S

• Sacche uacande nen se règge a le mbéde

T

• Tèšta che nen parla è tenuta checozza
• Trište a quijje sorge che nen tè du caute

U

• Uocca sènza dénde uacia i cure a tré pezzénde

Sande Ghiasce

G

• Gle terdeglione prima t'abbòtta é puo te cugliona

S

• S’u métte ne pèe ogne prèta, nen arriue má

Sand Renate

A

• A magnià, chi magnia magnia; a le béve tand 'pperù

C

• Che le buone ce se caccia le mègl
• Chi a óvera se prevvèje a óvera magnia
• Chi magnia a l'Assunda nen magnia a Sand Ròcch
• Chi truopp la tira, la štòcca

F

• Fatte gle buone nome é va a arrebbà a Forca d’Ácere

L

• La fame caccia gl lupe da gl bòsch

S

• Se tòna se la sòna, se lamba se la scamba

Uecalue

A

• Acqua passata ne’mácena mòla
• A lugle è bòna pure na calla
• A magge ráglene gl'ásene
• A magge uacce adagge

C

• Chi magna a sule s’affòca, chi magna n'chembagnía gle diáuere se gle pòrta uía
• Chi nen tè fòrza addòpra ngégne
• Chi ua chiane ua lendane, chi ua fòrte ua ngondr’a la mòrte

G

• Gl’ásene uaraglia, cagna le féne che la paglia

L

• La coda è sèmbre la cchiù fòrte a scurtecà
• La léna de fícura ne’scalla né la mogle né gle marite, ma quanne s’è seccata scalla tutte gle parendate

M

• Magge assutte é prefemate, assaje rane é bommercate
• Magge chieuúse giugne fruttuse
• Magge ertelane tanda paglia é poche rane
• Magge rosate mése prefemate

O

• Ogne férreuécchie è bone na uòta gl’anne

S

• Se a la Lenziata tira gle uénde chiappa gle fasciore é míttegle a la pegnata