Rafael del Riego
Rafael del Riego y Flórez (9 'e abbrile, 1784 - 7 'e nuvembre, 1823) era nu generale Spagnolo e nu puliticante libberale.
Del Riego nascette 'o 9 'e abbrile, 1784 (seconno autre 'o 24 'e nuvembre 1785) a Santa María de Tuñas 'n Asturia. Doppo essere lauriato 'a ll'Università d'Oviedo dint' 'o 1807, se spustaje a Madrid, addó s' arriggistraje pe fà 'o servizzio militare. Dint' 'o 1808, durante 'a Guerra Spagnola 'e Nnipennenza fuje fatto priciuneri d' 'e Franzise e fuje carcirato 'n Escorial, d'addó finarmente scappaje.
Dint' 'o 10 'e nuvembre facette parte d' 'a Battaglia d'Espinosa d' 'o Monteros, e fuje fatto priciunieri n'ata vota. Doppo tre jorne venette mannato dint' 'a Francia, e finarmente venette libberato. Isso jette 'n giro dint' 'a Nglaterra e nt' 'e state tudische, e dint' 'o 1814 riturnaje dint' 'a Spagna e n'ata vota addiventaje surdato c' 'o grado 'e tenente corunello.
Durante 'e seje anne 'e ll'assolutismo facette parte d' 'a massuniria e d' 'e libberale dint' a na cuspirazzione contro 'o rrè Ferdinando VII. Dint' 'o 1819 'o rrè venette a furmà 10 battagliune pe cummattere contro 'e guerre 'e nnipinnenza 'e ll'America d' 'o Sud. Riego fuje cumannante d' 'e battagliune Asturiane. Però, doppo c'arrivaje a Cádiz, nsiemme cu l'ata ufficiale, accuminciaje na mutinia 'o primmo 'e jennaro 1820 vulenno pe forza 'o ritorno d' 'a custituzzione d' 'o 1812. Sta lotta venette canusciuta doppo comme 'a Guerra Civile Spagnola, 1820-1823. 'E ttruppe 'e Riego marciajeno attraverso 'e ccità d'Andalusia c' 'a speranza 'e pruvucà na rivoluzzione contro 'o regno, ma 'o populo nun fuje tanto entusiasteco 'e chesto. Na rivoluzzione però accuminciaje dint' 'a Galizia, e subito se spargette dint' a tutte 'e pparte d' 'a Spagna. Dint' 'o 7 'e marzo, 1820 'o palazzo riale a Madrid fuje circundato d' 'e surdate cummanate d' 'o Generale Ballesteros, e 'o 10 'e marzo 'o rrè accittaje a ripristinà 'a custituzzioni.
Subbeto appena se furmaje 'o cuvierno "prugrissista", Riego, a Mariscal de Campo, fuje numenato capitano-generale d' 'a Galizia. Nta l'8 'e jennaru, 1821 pigliaje cumanno 'e l' Aragona, e senne jette a Saragozza. 'O 18 'e giugno d' 'o stisso anno se maritaje cu soja cucina Maria Teresa del Riego y Bustillos. 'O 4 'e settembre 1821 a causa 'e na rivuluzzione ripubbricana falluta, esso fuje accusato a torto 'e ripubbricanesimo e messo mpricione. Comunque, 'a soja pupularità aumintaje, e cce fujeno assaje dimmustrazzioni a Madrid p' 'o libberà. Dint' 'a Marzo, 1822 fuje eletto â Corte Generale, e eventualmente libberato d' 'a pricione.
Dint' 'o dicembre 1822, ô Cungresso 'e Verona, 'e nnazione d' 'a Santa Allianza decidetteno ca nu Spagnolo repubbricano puteva essere na minazza p' 'o bilancio puliteco 'e ll'Europa, e 'a Franza fuje scegliuta pe rimettere 'a munarchia assoluta dint' 'a Spagna. 'O 7 'e aprile, 1823 l'ersercito francese passaje 'o cunfine. Riego pigliaje 'o cumanno d' 'a terza armata, e resistette a l'accupazione nzeme ê gruppe liale lucale. Ma 'o 15 'e settèmbre fuje traduto, e fatto pricioneri nt' 'o villaggio 'e Anquillas (Jaén). 'O purtajeno a Madrid. Anche se n'amministia assuluta fuje annunziata, 'a corte riale truvaje Riego curpevole 'e tradimento, pecché isso era nu membro d' 'o Parlamento ca vutaje a favore 'e cce levà 'o putere ô rre. 'O 7 'e nuvembre 1823 Rafael del Riego fuje mpicato dint' 'a chiazza Cebada a Madrid.
L'Inno 'e Riego, fuje na canzona scritta 'n onore 'e Riego e addivintaje l'inno nazziunale d' 'a Seconna Repubbreca Spagnola (1931-1939). Nzino a ora 'o sujo ritratto sta appizzato dint' 'o palazzo d' 'a Corte Generale.
Rifirimenti: