Regno 'e Romma
'O Regno 'e Romma (in latino REGNVM ROMANVM, o semprecemente ROMA) fuje 'o primmo stato furmato d''a civiletà latina.
| Regno 'e Romma | |||
|---|---|---|---|
| |||
 | |||
| Date ammenistrative | |||
| Nomme cumpreto |
Regno 'e Romma | ||
| Nomme ufficiale |
ROMA | ||
| Lengue ufficiale |
Latino | ||
| Lengue parlate |
Latino, Etrusco, Sabbino | ||
| Capitale | Romma (14.000 ca. ab. / 550 AC) | ||
| Puliteca | |||
| Forma 'e Stato | Regno | ||
| Forma 'e guvierno |
Munarchia assuluta | ||
| Re 'e Romma | lista | ||
| Nasceta | 753 AC cu Ruommolo | ||
| Causa | Funnazzione 'e Romma | ||
| Fine | 509 AC cu Tarquinio 'o Supierbo | ||
| Causa | Cacciata d' 'e rre | ||
| Territorio e populazzione | |||
| Bacino giugrafeco |
Latium Vetus | ||
| Massima estensione |
fino a 10.000 kmq int'ô VI seculo AC | ||
| Religgione e suggità | |||
| Religgiune preminente |
Religgione etrusca, religgione sabbina | ||
| Religgione 'e Stato |
Religgione rumana | ||
| Evoluzzione storica | |||
| Preceduto da | Primme 'nzediamiente latine | ||
| Succeduto da | Repubbreca rumana | ||
| Ogge parte 'e | Italia | ||
Funnato, siconno 'a tradizzione, 'a Ruommolo (ca sempe siconno 'a stessa fuje pure 'o funnatore d''a cità 'e Romma) 'o 21 'e abbrile d''o 753 a.C., 'o stato fuje cummannato 'a nu tutale 'e sette rre, fin''â cacciata 'e Tarquinio 'o Supierbo e ll'istituzzione d''a Repubbreca rumana.
Storia
cagna'Nt'â mitologgia rumana se conta ca 'o funnatore d''a cità 'e Romma, Ruommolo, se pruclammaje rre subbeto aropp'a l'accisione d''o frate Remmo: funnata 'a cità cu'o nomme sujo, Ruommolo ne 'nnirezzaje 'o lemmete sacro, 'o pummerio, e 'nvitaje tutt'e cremmenale, 'e schiave ca se n'avevano fujuto e 'a ggente aselejata, garantenno 'o diritto 'e asilo e pupulanno accussí 'a cità nova. Senza femmene, 'e Rumane affuffajeno chelle d''o populo vicino d''e Sabbine, causanno na uerra 'nfra 'e duje puopole, ca se risulvette cu' na pace e 'o regno junto 'e Ruommolo e 'e Titu Tazzio, ca era appunto 'o rre d''e Sabbine.
Ruommolo spartette 'o populo d''a cità 'nfra chille ca puteveno e nun puteveno cummattere e 'nfra 30 tribbù, 'e Ramnes, 'e Tities e 'e Luceres, e furmaje 'o Senato cu' 100 'nfra 'e perzone cu' cchiù esperienzia ca veneveno d''e famiglie nobbele d''a cità, 'e Patrizzie. Ruommolo istituette pure 'e Cumizzie Curiate, ca ereno 'a ggente ca avev''a cria' 'e llegge, 'e l'Augurie, ca ereno saciarduote ca rescefraveno 'a vuluntà d''e Dèje guardanno 'o vuolo 'e ll'aucielle.
'O regno 'e Ruommolo duraje 40 anne, 'nfí a quanno, siconno 'â leggenda, 'o rre fuje pigliato 'ncielo 'nt'a na tempesta e fuje, siconno 'â vuluntà soja, devinezzato cu'o nomme 'e Quirino. A Ruommolo succedette Numma Pumpilejo: sabbino 'e Cures, Numma era 'o marito 'e Tazzia, 'a figlia 'e Titu Tazzio, e fuje scegliuto pe' mettere fine 'a na disputa 'nfra 'e senature rumane e 'e senature sabbine. Aropp'â morte 'e Ruommolo, 'nfatte, 'o guverno d''a cità 'e Romma fuje pigliato d''e senature, ca vuleveno 'mpusta' nu guverno 'e tipo olegarcheco. 'A scarza afficienzia 'e stu guverno, però, purtaje a pruteste d''o populo, e 'e senature avetten''a annummena' a n'atu rre: mente 'e senature rumane vuleveno annummena' rre a Proculo, 'e senature sabbine vuleveno annummena' 'o senatore Velesejo; pe' pute' scegliere, se decidette e fà fa' 'o nomme 'e nu senatore sabbino 'ê senature rumane e viceverza: 'e senature rumane annummenajeno a Numma Pumpilejo, ca era canusciuto p''e virtù e p''a grossa piatate religgiosa soja. 'Ê primme mumiente, 'o sabbino nun vuleva accetta' pe' vvia d''a annummenata ca teneva Romma 'e cità viulenta, ma po' azzettaje aropp'ave' pigliato a l'aruspicio d''e Dèje. Numma Pumpilejo arregnaje pe' 43 anne senza 'e fa' nisciuna uerra, organizzaje 'a cità spartennola a distritte, arrefurmaje 'o calannario facennolo 'e 12 mise siconno chillo solare e facette nummeruse cagnamiente 'ncopp''â religgione: facette fraveca' nu gruosso nummero 'e tiempie, comme a chillo 'e Jano o 'e Vesta, e criaje 'e gionte saciarduotale d''e Flaminije, d''e Puntifece, d''e Vestale e d''e Salii.
'A morte 'e Numma Pumpilejo, ca abbenette pe' cavesa naturale, purtaje 'o Senato rumano a annummena' a Tullo Ustilejo.
