Ruáchënë

Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése

Gl ruáchënë è në sáur ë la famiglia ë gl Lacertidae

Lacerta bilineata: në máscurë e na fémmëna acchëmbagnat da na jëcèrta
Crassifecazzione scientìfeca
Dëminië	Eukaryota
Regn	Animalia
Phylum	Chordata
Subphylum	Vertebrata
Class	Reptilia
Órdënë	Squamata
Sottórdënë	Sauria
Infraórdënë	Scincomorpha
Famiglia	Lacertidae
Jènërë	Lacerta
Spèc	L. bilineata
Nommenclatura binommiale
Lacerta bilineata Daudin, 1802

Variand dialëttal cumines

• ruáchënë, / ˈrwakənə /, pl. riáchënë, / ˈrjakənə / (Atini, Gallëniar);
• ruácanë, / ˈrwakanə /, pl. riácanë, / ˈrjakanə / (Sand Rënat);
• ráchënë, / ˈrakənə /, pl. id. (Sand Gghiasc);
• rècanë, / ˈrɛkanə /, pl. id. (Casaluier).

Dëscrëzion

• 
• 
• 

Pur essènn cchiù ruoss arrassëmiglia a na jëcèrta. Quann z’è fatt ruoss pò èss luongh 45 cm chë la coda. Gl chëlor ë gl máscurë è verd chë štrisc ner-bbrunaštr ngim’a la schina e ggiall a la panza; quann è ora ë z’accucchià la canna addëvènda ë chëlor azzurr fòrt. La fémmëna è dë në chëlor chë va da lë verd a lë gghiangh zuzz. Lë zamb tiev cingh deta chë ciert ramb pëccërell

Andó zë tròva

Spasamiend ë L. bilineata pë l'Auròpa

Ssa spèc zë tròva a gl nòrd ë la Spagna, a la Frangia, a Jersey, a Guernesey, a gl punènd ë la Ggërmania, a gl sudd ë la Svízzëra, a l'Áuštria, a Mònachë, a l'Ëtalia, la Slovenia e a la Croazzia.

È štata përtata a gl Kansas a gl Štat Unit d'Amèrëca.

A l'Ëtalia šta pë tutta la pënísëra e 'n Sëcilia. Manga ebbia a la Sardegna.

A gl Friul e a gl lëvand ë gl Vènëtë, gl tërrëtòrië sié z'ammišchia chë quigl ë la Lacerta viridis, spasa a l'Auròpa ë Punènd.

Bbiologgía

Chëmbërtamiend

Gl riáchënë suó agnëmal tërrëtorial. Gl máscurë z’affèrranë iss fra iss, spëcialmènd quann vav ‘n amor.

Magnà

Zë mágnanë artròpëdë, mëllusch e frúschëlë ë tutt manèra e cavvòta pur frutta o bbacch.

Rëprëdëzzion

Quann tiev ddu ann puonn chëmënzà a zë rëprëduc.

Gl máscurë chë cámbanë a sul e chë suó tërrëtorial, ‘n tiemb ë la frëquëndazion a la primavera (quann zë rëvíglianë da gl suonn ë gl viern), suó në muar fërrign: z’affèrranë asènn gl cuap, facènn vëdé la canna azzurr a gl at máscurë e frëštuènn l’aria chë la coda.

Gl máscurë chë veng zë pò accucchià chë la fémmëna. Ndramind sagl iss ammòrza la fémmëna e cë móccëca a në fiangh.

Dòpp cach sëmmana, la fémmëna cava në nid prëfunn na dècëma ë cëndímëtrë e fèta da 5 a 25 òva, lòngh cchiù o men 18 mm, chë scòccianë dòpp 3 misc.

Sottëspèc

Cë në štav cingh:

• Lacerta bilineata bilineata Daudin, 1802
• Lacerta bilineata chloronota Rafinesque-Schmaltz, 1810
• Lacerta bilineata chlorosecunda
• Lacerta bilineata indet (Elbing 2001)
• Lacerta bilineata fejervaryi Vasvary 1926