|
'A cità 'e pumpeje ha origgine antiche quanto 'a chelle 'e [[Romma]], 'nfatte 'a gens Pompeia discenneva 'a uno d"e primme popole italece, 'e Osci. Sulo aropp'â mità do VII seculo a.C., nu primmitivo 'nzediamiento se stabilette 'ncopp'ô loco d"a futura Pumpei:forze nun nu abbetato, ma cchiù pussebbelmente nu piccirillo agglomerato attuorno 'o nodo cummerciale ca vedeva 'o 'ncrocio 'e tre 'mpurtante strade.
Sicomme luoco 'e passaggio ntra nord e sud, presto Pumpeje divenette na preda ppe 'e putiente state cunfinante, data 'a soja 'mpurtanta comme nodo 'e vie e puortuale. Venette cunquistata na primma vota d"a culonia greca 'e Cuma ntra ô 525 a.C. e ô 474 a.C. Strabone dice ca pumpeiPumpeje fuje conquistata d"e Etrusche, nutizzia ca a luce d"e scavi 'e mmò diventa sempe cchiù pussebbele. Dint"a ll'area d"o tempio 'e Apollo vicino 'e Terme Stabbiane, e addirittura cu iscrizzione etrusche graffite; sempe 'int"a zzona d"e Terme, è stata trouvata na necropule d"o VI seculo a.C.
'E primme tracce 'e n'abbetato 'e na certa 'mpurtanza songo, a PumpeiPumpeje, do Vi seculo a.C.; pure se chesto periudo 'a cità, 'ncora piccirilla, nun rivela 'o bisogno 'e servirse 'e nu piano regulatore e sembra 'o risultato 'e nu ammazzuccato urbano 'e palazze sotta 'e 'ncoppa.
Ô 62 'a cità venette scossa 'a nu terremoto assaje forte.
==='O scoppio d"o Vesuvio===
Dint"o autunno d"o 79 d.C. PumpeiPumpeje fuje vittima 'e nu forte scoppio d"o [[Vesuvio]]. 'A cità fuje summersa 'a na chioggia 'e cenere e lapille (e non 'e lava, cumme spesso se dice) ca, tranne n'intervallo 'e quacch'ora, cadde 'ininterrotta fino 'a furmare nu strato 'e 10 metre. 'Int"o mumiento d"o scoppio d"o 79 assaje palazze erano 'ncora in costruzzione ppe 'o terremoto d"o 62.
'O juorno do scoppio 'o sapimmo pe na lettera 'e Plinio 'o ggiovane e è 'o 24 'e augusto. Ma nun tutt"e sturiose songo 'nzieme dicenno ca forze è 'o 24 'e settembre.
=='E scave==
Dint"a ll'area d"e scave archeologgece è stata purtat6apurtata 'a luce 'a cità rommana distruggiuta aropp'a ll'eruzzione d"o Vesuvio d"o 79 d.C. 'A 'mpruvvisa cchioggia 'e cenere e lapille e 'o spisso strato 'e povere ca ne è 'o risultato hanno cristallizzato 'into'' ''tiempo tutt"a cità e 'a soja traggedia 'int"e siecule. Ogge è 'o siconno sito archeologgeco cchiù visitato d"o munno.
===Pumpei Patrimonio Munniale 'e ll'Umanetà===
'Int"o 1997, l'Unesco ha ditto Pumpei Pumpeje patrimmonio 'e ll'umanità. 'O cumitato ha deciso 'e iscrivere tale are 'ncopp'â bbase 'e criterie culturale cunsideranno ca' e straurdinarie reperti d"a città 'e Pumpeje e [[Ercolano]] cu 'e cità attuorno, distruggiute d"o Vesuvio d"o 79, songo na testimunianza cumpleta e vivente d"a sucietà e d"a vita quotidiana in nu muniento preciso d"o passato, e nun truovano quacche cosa comma loro 'int"o munno.
==Pupulazzione==
''Pupulazzione censita''
| 