Campania: Cagnamiente nfra 'e versiune

Pe chellu ca reguarda 'o rilievo, putimmo pe primma cosa distinguere, 'a dorsala appenninica centrala, ca va rada nord-ovèst a sud-èst e cumprenne massicce comme: (Matése, Taburno, Avèlla, Terminio, Cervialto, [[Alburno]], [[Cervati]]), a cuje sègue verzo est na zona 'e autechiane e conche ([[Beneviento]], [[Montecalvo Irpino]], [[Ariano Irpino]], [[Valle Caudina]], ecc). Int'a zona litorala truvammo massicce 'e origena vulcaneca (Somma-[[Vesuvio]], [[Campe Flegree]]) e 'e origena sedimentaria ([[monte Lattare]] e Massico). é chiane chiu 'mpurtante songo ao nòrd chella do sciumme Garigliano e chella do sciumme Vulturno; quest'urdema tocca a sud o surco do sciumme Sarno e custituisce a Chiana Campana, chiu propeta, fertile e cu na cumcentrazione auta 'e pupulazione. Arricurdammoce, pò, a chiana do ciumme Sèle a sùd, ca forma a chiana 'e Pestum e a chiana salernetana. A est dé massicce 'e l' Alburno e do Cervati se stenne o [[Vallo 'e Diano]] attraverzato d'o ciumme Tanagro, ca ao prencipio éva nu laco pleistocenico gruosso. É sciumme se meneno 'n prevalenzia int'o [[Mar Tirreno|Tirreno]] e teneno na currèra spigulosa, cu gole a burrone tra é massicce varje da reggione. É fonte songo cupiose e sorgeno aé pjere dé riljeve calcarie, addò songo frequente fenomene [[carsismu|carseche]].

A Campania se pote spartere a doje zone climatiche: chella cu nu clima mite, 'nfluenziata d'a presènzia d' 'o mare, ca cumprènne 'a costa d' 'o [[Pruvincia 'e Caserta|casertano]], d' 'o [[Pruvincia 'e Napule|napulitano]] e 'a costa d' 'o [[Pruvincia 'e Salierno|salernetano]] (assjeme a ll'arcipelago) addò se poteno sèntere chiù assaje 'e benefìcie d' 'o mare; e chella cu nu clima chiù rigido, ca cumprènne 'e zone 'nterne addò se sènte 'a presènzia d' 'a muntagna: pe chestu a vjerno dint' 'e zone 'e muntagna se rigistreno temperature rigide, e pure int' 'e valle nun mancheno gelate e banche 'e [[neglia]], a vote accumpagnate da ciuccate 'e néve ca se fanno sempe chiù cupiose mano mano ca se trase dint'ao ô paése e se saglie 'e altitudine. Â està se pote arrevà a temperature aute e ce stanno jurnate a [[sole]] chino, e pure é'e caratteristiche orografiche e 'a 'nfluènzia benèfica dod' 'o mare, renneno 'o cavero chiuchiù suppurtabile.

D' 'o punto 'e vista [[precipitazioni|precipitativo]], a chiuchiù parta dad' 'a regione arresulta esposeta aé vjente ummete atlantiche pe 'a vecenanzia relativa da dorsala appenninica â custjera. Ne cumsègueno valure chiu tosto abbundante pure 'ncoppa aé coste (media attuorno a 1.000 mm pa anno, a parte cocche valore nu poco 'nferiore 'ncoppa ao litorale casertano). Cosa curiosa, é valure minime é chiovere se rigistreno propeto chiu int'a l'entrotèrra ra chill'atu lato do sparte-aque appenninico: chist'urdemo tenne a fà saglì a ovèst fino e 2.000 mm é valure pluviometriche 'e cocche località 'e l'[[Irpinia]], pe tramente oltre ao sparte-aque a est s'acala subeto fino e 600-700 mm.