Në raccund andich në muar ic ca [['''Atini]]''', [[Arpin]], [[Aquin]], Alatr e Anagn suo štat criat da [[Saturn]], ddíë ë lë sémmënë.
La vërdà štòrëca chë cë raccóndanë gl scrittur latin è n'ávëta: dend a ''l'Eneide'', presèmbië, Virgilië Marron (70 - 19 p.C.) ic ca [['''Atini]]''' eva gl prim puaes chë fabbrëcava l'arm pë Turn condr a Enéa. Štë fatt e quigl chë gl štess autor mett [['''Atini]]''' a gl fiangh ë [[Mëssap]] e [[Camilla]], rëggina ë gl [[Vòlsc]], a la uèrra condr a Enea fa capì ca la cëttà eva vòlsca.
Òpp, faštima a la fin ë la uèrra latina (337 p.C.), fòtt pëgliata a gl [[Sannit]], chë štévënë a cunfin chë la [[Vall ë Comin]], në pëgliarn pëssès e gl puaès rëmanètt mman a iss fin a la tèrza uèrra sannítëca (293 p.C.). A chigl tiemb cë fúrënë scagn ë abbëtúdënë tra šta zzòna e gl [[Sannië]].
Ávëtë scrittur latin chë párlënë d'[['''Atini]]''' suo Sèrvië, Plinië e Ciceron.
