Pezzulo: Cagnamiente nfra 'e versiune

Se trova 'ncopp 'o golfo 'e Pezzulo, dint' 'a 'na zona 'e vurcane, 'e [[Campe Flegree]] (ca vo' dicere '''e terre 'nfucate''), ca accumprenne 'nu [[vurcano]] ancora in attività, 'a [[Solfatara 'e Pezzulo|Solfatara]]. 'Nu fenomeno 'e chesta terra 'e 'o [[bradisismo]], ca fosse l'aizarse e l'avasciarse d' 'o livello d'a terra appriessa all'aumento d'a prissione 'e sotto terra.

L'aizarse dint' a poco tiempo d' 'o livello d' 'o mare dint' all'anne '80 facette affunnà 'o puorto, ca fuje spustato 'na cinquantina 'e metre cchiù annanze 'e comme se truvava primma.

Pezzulo fuje funnada dint' 'o [[528 AC]] 'a 'na maniata 'e esule ca venevano 'a [[Samo]], e fuje chiammata ''Dicearchia'', ca vo'dicere ''guverno justo'' <ref>'Nata tradizzione dice ca Pezzule fuje 'nu puorto d' 'e [[cuma]]ne. 'Nverità, chesta sulo apparentemente è 'na cuntraddizzione. 'Nfatte po' bbuono essere ca 'e cumane funnajene dinto a cchisto posto uno d' 'e puorte ca ce permettevano 'e cuntrullà tutto 'o golfo 'e [[Napule]]. E same arrivajene cchiù tarde, quanno sagliette 'o putere 'o tiranno [[Policrate]], tanta gente 'e l'aristocrazia avettera pe' fforza lassà [[Samo]] e se ne jire all'Italia meridionale. A chilli tiempe a [[Cuma]] rignava 'n oligarchia terriera, e pare naturale penzà ca, pressate dall'etrusche, 'e cumane avarriano fatto venì cu' piacere ati aristocratiche ca avessero ajutato lloro a defendere 'na zona 'mpurtante d{{v}}o lloro sistema 'e stazione d{{v}}a costa.</ref>

Dinto 'o [[194 AC]] Pezzulo addivintaje 'na culonia rumana a da allora addivintaje 'o purto princepale rumano <ref>[http://www.tightrope.it/monten/plastico.jpg] Pezzulo, a 'e tiempe d' 'e rumane: se po' vedè ca nun ce stà 'o [[Monte Nuovo]] e accusì o [[Laco 'e Lucrine]] era assaje cchiù gruosso, spartuto d' 'o mare d' 'o promontorio d' 'a via Herculea (ca auniva Pezzulo a [[Baia]] e [[Miseno]]), ca mo' sta affunnato mmiezo 'o mare (plastico ca sta esposto dint' 'o [[Museo archeologico d' 'e Campi Flegrei]] ô [[Castello Aragonese 'e Baia]]).</ref>.

'A jontajeno a Roma e all'ate ccitta cchiù' mpurtante d' 'a [[Campania]] cu 'na bbona rete 'e vie, e tutte 'e cchiù 'mpurtante ccittà maritteme 'e ll'Uriente ce facettero stazione 'e cummercio. 'A scesa d' 'a città 'e Pezzulo accumminciaje attuorno 'o [[70]] d.C., quanno s'arapette 'o puorto d'[[Ostia]], vuluto 'a ll'imperatore [[Claudio]], e fernuto 'a [[Nerone]].

'A notte tra 'o [[29 'e settembre]] e 'o [[30 'e settembre]] d' 'o [[1538]] 'nu terramoto distruggette, tra 'o [[lago d'Averno]] e 'o [[Monte Barbaro]], 'o villaggio 'e [[Tripergule]]. 'A terra s'arapette e cacciaje tantu mmateriale ca furmaje 'na cullina, ca fuje chiammata 'o [[Monte Nuovo]].

'A città antica, 'o ''[[Rione Terra]]'' fuje abbandunato appriessò 'o bradisismo de ll'anne '70, e è oggie 'a paricche anne 'n fase d'accunciamiento. Oggie se ponno visità 'na grossa parte d' 'e sutterranie e 'na parte d' 'a superficie. 'A città è custruita 'ntriccianno 'o vviecchio e 'o nnuovo. Mmiezo ê palazze custruite appriesso 'a guerra munniale se ponno truvà assaje piezze 'e strutture antiche rumane.