|
|Sito = {{#property:p856}}
}}
'A '''Campania''' è na [[reggione]] 'e ll'[[Italia]] Meridiunale. Cunta 6.163.585 abetante e tene 'a denzità 'e pupulazzione cchiù auta d' 'e reggione taliane ma è 'a sicunna, dopp' 'a [[Lummardìa]], pe' nummero totale 'e abetante. 'O [[capoluoco]] sujo è [[Napule]]. E'E tuccata a ovest, sud-ovest cu 'o [[Mar Tirreno]], a nord-ovest cu 'o [[Lazzio]], a nord cu 'o [[Mulise]], a nord-est cu 'a [[Pùglia]] e a est cu 'a [[Lucania]]. <br>'O nomme ''Campania'' vene d' 'o termene [[lengua latina|latino]] ''campus'' ca vò dicere campagna e, pe mesca lenguistica, d' 'o termene osco ''Kampanom'', cu cuje se 'ndicava ll'area d' 'a zona d' 'a cità 'e [[Capua]].
== Etimologgia ==
'O nomme Campania vène d' 'o termene [[Lengua latina|latino]] ''campus'', ca vò dicere campagna, e pe mesca linguistica, d'o termene [[osco]] ''Kampanom'', cu cuje se vuleva 'ntennere lll'area int'é vecinanze d' 'a città 'e [[Capua]]. E pure, s'àdda precisà ca 'e studie a riguàrdo nun songo arrevate a cunclusione univuche, pecché nun è chiaro si 'a parola "Campania" fosse na derivazione 'e ll'aggettivo mudificato 'e Capua (Capua, Capuania, Campania), o pure s'adda mèttere a cumfronto cu "campagna", comme facésse presupponere ll' espressione canusciuta "Campania felix". Si 'o senzo fosse chisto, se vò sottolineà ca 'o sustantivo latino "campus" tène propeto 'o significato 'e "chiana, campagna chjena", ca stesse a 'ntennere, assjeme, 'o [[clima]] favorevule pure canusciuto, 'a fertilità particulara e 'a bellezza 'e ll'area.
== Giugrafia ==
=== [[Isula 'e Ischia|Ischia]] ===
L'isula 'e Ischia, 'e 46 [[km²]] 'e suprafiggie e 61 mila abitante circa, jè 'a cchiù grossa 'e ll'isule d' 'o [[Gurfo 'e Napule]]. D'o punto 'e vista ammenistrativo se sparte a seje cummune: [[Barano d'Ischia]], [[Casamicciola Terme|Casamicciula]], [[Forio|Furijo]], [[Ischia (NA)|Ischia]], [[Lacco Ameno]], [[Serrara Fontana]], pure ca è stata appresentata na pruposta 'e leggia regionala 'e iniziativa popolarèsca pe puté arrevà a nu ''''Cummune Unico'''' 'e l'Isula 'e Ischia, criato pe [[referendum]] popolare. Pe 'o mumento se sta aspettanno n'indizione da parta d' 'a Reggione Campania, pure ca nun ce stanno obblighe a pruposeto. D'o punto 'e vista naturale l'isula appresènta assaje caratteristiche, ca le veneno pure da l'origena vulcanica, ca tra lll'ati cose ha rennuto possibile o sviluppo 'e n' attività economica prupizia, mannata annanze d'o [[turismo]] sia termale, ca balneare. 'O [[Monte Epomeo]], è 'a cimma cchiù ajaveta 'e ll'isula, cu 789 metre. Pe ce arrevà se pote ì nfi â lucaletà annummenata Funtana e da là s'à da ì annanze a père nfi e 'ncoppa â vétta o, comme ausaveno 'e campagnuole antanne, 'n cuollo ê ciucce. A vecino â cimma 'e tufo vèrde ce stanno 'e rjeste 'e n'eremo e 'a chiesélla addedicata a [[San Nicola 'e Mira|S. Nicola 'e Bari]]. D'a cimma se pote veré na visuale 'e bellèzza 'ncumparabile ca va da Capri, a [[Ponza]], [[Gaeta]], Napule, 'o [[Vesuvio]], 'e [[Monte Lattare]] e 'a penisula surrientina.
=== [[Vivara]] ===
== Storia ==
=== D"a colonizzazione grieca a lll'accupazione rumana ===
=== D"e lungobarde ô viceregno spagnuolo ===
''Articulo prencepale: [[Lengua napulitana]]''
 Campania se sconta lll'esistènzia 'e assaje dialette. 'A Campania e 'o [[Veneto]], fanno parta 'e chelle regione addò 'e parlate locale se songo mentenute chiù assaje. Dint' 'a Campania esisteno: 'o [[dialetto salernetano]], ca se parla â [[Pruvincia 'e Salierno]], 'o [[dialetto casertano]] (ma s'aveese 'a parlà 'e [[dialetto mondraonese-sessano]]) ca se parla int' 'a chiù parta d' 'a [[Pruvincia 'e Caserta]] e ca se pote aunà cu é parlate d' 'o [[''sud Pontino'']], chella parta d' 'o [[Lazzio]] addò se parleno dialette 'mparentate assaje cu chille d' 'a Campania; 'o [[dialetto beneventano]], ca se parla â [[Pruvincia 'e Beneviento]], 'o [[dialetto avellinése]] pure ditto [[irpino]] ca se parla int' a quase tutta 'a [[Pruvincia 'e Avellino]] e 'e [[dialette ischitane]] ca se parleno 'ncoppa 'a ll'isula 'e [[Ischia]]. 'O [[Napulitano]] se parla int' ô territorio ca se trova int' â [[Pruvincia 'e Napule]], 'a parta chiù occidentala d' 'a [[Pruvincia 'e Avellino]] ('o [[Baianése]] e 'o [[Vallo 'e Lauro]]) e â parta chiu meridionala da [[Pruvincia 'e Caserta]] (a [[Castel Volturno|Castjello]], [[Aversa]] e 'e cummune vecine, a parta 'a zona situàta fra [[Villa Literno]] e [[Villa 'e Briano]] addò se parla 'o [[dialetto casalese]]). A Afravola' o dialetto afravulése cagna d' 'o napulitano sultanto pe 'a sustituzione d' 'a "a" finala accentata cu 'a "o" finala accentata. 'E tutte manère, se tratta 'e spartemjente artificiale, pecché, comme pe tutta ll'Italia, ogni paése tène nu dialètto differènte da chillo d' 'o paése vecino, pure a distanzia 'e poche chilometre.
=== Usanze e tradizione locale ===
Ll'attività attaccata a ll'[[artigianato]] cumprenne 'e [[Merletto|merlette]], 'a lavorazione d' 'a créta e d' 'a [[ceramica]] (celebre chelle 'e [[Capemonte|Capo 'e monte]] e 'e [[Vietri sul Mare|Vjetre]]), d' 'a séta pregiata 'e [[San Leucio]] a Caserta, d' 'e [[Presebbio napulitano|Presebbie napulitane]] 'e [[via San Gregorio Armeno]]. A [[Marcianise]], a sud 'e Caserta, jè presènte uno d' 'e meglio pole industriale 'e ll'oreficeria italiana.
'O [[turismo]] jè sustenùto d' 'a presènzia abbondanta 'e bellèzze artistiche e naturalistiche, ca attireno tutte lll'anne miliune 'e presenzie.
Mettenno tuttecose assjeme, 'a Campania appare na regione cu putenzialità economiche grosse, comme pure assaje ate reggione d"o [[Meridione]], putenzialità frenate pe disgrazia da nu malu guèrno d' 'o territorio da parte 'e ll'istituzione.
|
