Marte: Cagnamiente nfra 'e versiune

{{Articulo prencepale|Esplorazziune 'e Marte}}

 

 

=== Messiune passate ===

== Fisecetà ==

=== Â rinto ===

'A sscorza, 'o fferraiuolo e 'o nnucleo 'e Marte nse furmajeno aropp'â cinquanta mmeliune 'e anne â quanno nascette 'o sestemma sulare e remanettero attive ppe 'o primmo meliardo<ref>{{cita web|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005Sci...307.1214S|titulo=New Perspectives on Ancient Mars|autore=S. C. Solomon, et al.|data=(Fevraro 2005)|acciesso=3 'e Abbrile 2009 |lengua=en}}</ref>. 'O ferraiuolo fuje 'a riggione 'e preta 'e rinto ca purtava 'o calore ienerato int'â furmazzione r{{v}}o nucleo. Se penza ca 'a scorza fuje criata r{{v}}a mmescaglia r{{v}}a parte 'e coppa r{{v}}o ferraiuolo cagnanno nt'ô tiempo pe bbia 'e mpatte cu uggiette â fora, vurcane, muvemiente benute aroppo stisse r{{v}}o ferraiuolo e ì'a smangiatura<ref>{{cita web|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2001Natur.412..220Z|titulo=The crust and mantle of Mars|autore=M. T. Zuber|data=(Julio 2001)|acciesso=3 'e Abbrile 2009 |lengua=en}}</ref>. Grazzie â ll'asservazziune 'el l'orbeta suoja ppe trammeto r{{v}}o [[spettrometro]] ''TES'' rr{{v}}o Mars Global Surveyor e ll'analese r{{v}}e [[meteorite]] se pò sapé ca Marte tene na supraffigia cu na meta 'e [[basalto]]. Cierte zzone mperrò teneno cchiù [[silicio]] ca pò jessere spiccicata â ll'[[andesite]] ncopp'â Terra. Na gruossa parte r{{v}}a supraffigia jè cummigliata ra [[ossido fierreco]] ca je rà 'o culore russulillo. 'A scorza tene na duppiezza 'e 50&nbsp;km cu cierte zzone 'e 125&nbsp;km. Ppe ffà nu cunfrunto 'e chella terriestra, ca tene na duppiezza 'e 40&nbsp;km, se pò ricere ca 'a scorza marziana jè ttreje bote cchiù spissa, cunzideranno 'a grannezza ruje bote cchiù gruossa<ref>Dave Jacqué, ''APS X-rays reveal secrets of Mars' core'', ''Argonne National Laboratory'', 2003.</ref>. 'O ferraiuolo, cchù denzo 'e chello terriestre 'e cchiù 'e ruje bote, jè fatto 'e silicate, e simbé non jè attivo, jè ncap'â tutt{{v}}e fenomene vurcanece r{{v}}o chianeta. Fuje possibbele canoscere cummo jè fatto 'o ferraiuolo nfin'â na pressione 'e [[Pascal (unetà 'e mesura)|GPa]] e 'o modiello 'e Dreibus e Wänke ffà capì ca 'a cumposizzione tene [[olivina]], [[pirosseno|clinopirosseno]], [[pirosseno|ortopirosseno]] e [[granato]]<ref>{{cita web|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1997JGR...102.5251B|titulo=Mineralogy of the Martian interior up to core-mantle boundary pressures|autore=C. M. Bertka, Y.-W. Fei|data=(marzo 1997)|acciesso=3 'e Abbrile 2009 |lengua=en}}</ref>.

 

{{Articulo prencepale|Astronomia ncopp'â Marte}}

[[Fiùra:MarsSunsetCut.jpg|upright=1.4|thumb|Trammunto ncopp'â Marte leggestrato r'ô Craterio Gusev ô 19 'e Majo 2005 r'â [[Spirit (rover)|Spirit]]]]

 

[[Fiùra:Earth and Moon from Mars PIA04531.jpg|left|upright=0.9|thumb|'A Terra e 'a Luna futurafate r'ô [[Mars Global Surveyor]] l'8 'e Majo 2003 (se pò veré porzì 'o Sud Amereca)]]