Gliunëdì: Cagnamiente nfra 'e versiune

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Comino (chiàcchiera | contribuzzione)
riordino voce using AWB
 
Riga 1:
{{Lenghe|NAP=Lunnerì|ABR=X|CAL=X}}{{Variante|LAZ=Gliunëdì|MUL=X|PUG=X}}
'''Gliunëdì''' è gl juorn ë la [[sëmmana]] tra la [[dëménëca]] e gl [[martëdì]].
{{LAZ}}
'''Gliunëdì''' è gl juorn ë la [[sëmmana]] tra la [[dëménëca]] e gl [[martëdì]].
 
== Štòria ë la paròla ==
'''Gliunëdì''', pë [[lengua napulitana|napulëtan]] comm pë l'ávëtë lengh rëmanz (fòrëca gl [[purtuallo|përtëualles]]), në vè da gl latin ''lunae diem'' « juorn ë la gliuna ». Zë dic ''lundi'' pë [[lengua franzese|franges]], ''lunes'' pë spagnòl (caštiglian), ''luni'' pë rumèn, ''dilluns'' pë catalan, ''dilun'' pë occëtan, prò ''segunda-feira'' pë përtëualles.
 
Dend a lë lengh ggërmánëchë, è apparëndat a Máni, gl ddíë ggërmánëchë (nòrdëchë) ë la gliuna, ddíë máscurë (pë ggërmanes zë dic ''der Mond'' « gl » gliuna). Accuscì tënem pë ëslandes ''Manudagur''; pë nghles ''Monday'', da gl nghles andich ''mōna'' > ''moon'' ; pë ollandes ''Maandag'', chë në vè da ''maan'' (jecch è fëmmënil), pë ggërmanes ''Montag'', da gl andich ávëtë ggërmanes ''māno'' > ''Mond'' « gliuna », ecc. Në viev tutt quand da në ggërmánëchë chëmun ''*mænan-'', apparëndat faštima a gl nòm ë gl muès ''*mænōÞ'' > ëslandes ''mánuð'', nghles ''month'', ggërmanes ''Monat'', ecc. La paròla ggërmánëca chë nzegna gl muès è apparëndata a gl latin ''mensis'' > muès, wall ''*mids'', walles ''mis'', brëton ''miz'', ërlandes ''mi'' « muès ». Štessa parëndèra tra gl ggrèch ''meis, men'' « muès » e ''mene'' « gliuna ». Në viev tutt quand da na bbas ndeuropéa ''*mē'' chë zë rëtròva dend a la paròla « mësura », èssènn lë fas ë la gliuna addëprat comm a na mësura ë gl tiemb.
 
A l'[[Asia]], pë ciert lengh '''gliunëdì''' vò dic « gl prim juorn ». Pë cënes prësèmbië, zë dic ''xingqi yi'', chë vò dic « juorn 1 ë la sëmmana ».
 
Mmec, pë árabë, armenië, ggiurgian, ggrèch, abbrèj, përzian e përtëualles, la traduzzion lëttëral ë la paròla èngh « sëcond juorn ».
 
== Pòšt chë tè dend a la sëmmana ==
Line 18 ⟶ 17:
 
A gl juorn ë uoj, në muar ë cultur tiev gl gliunëdì comm prëngipië ë la sëmmana fatiativa, jušt òpp gl ''week-end''. Gl pais ë gl Mëdioriènd chëmènzënë la sëmmana ë fatía chë gl [[sábbatë]], Israèl chë la [[dëménëca]] (''yom rishon'', Prim juorn [ë la sëmmana]).
 
{{Juorn ë la sëmmana}}
 
[[Categurìa:Juorne d''{{v}}a semmana]]