Mbriachèlla: Cagnamiente nfra 'e versiune

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
C.R. (chiàcchiera | contribuzzione)
Nessun oggetto della modifica
riordino voce using AWB
 
Riga 1:
{{Lenghe|NAP=Sovera pelosa|ABR=X|CAL=X}}{{Variante|LAZ=Mbriachèlla|MUL=X|PUG=X|LUC=X}}
{{LAZ}}
{{Lenghe|NAP=Sovera pelosa|ABR=X|CAL=X|LAZ=Mbriachèlla|MUL=X|PUG=X|LUC=X}}
 
{{Tassobox/LAZ
|nom=Mbriachèlla
Line 9 ⟶ 7:
|rëtratt=[[File:Arbutusunedo03.jpg|250px]]
|dicitura= ''Mbriachèlla''
<!-- CLASSËFËCAZZION -->
|dëminië=[[Eukaryota]]
|regn=[[Plantae]]
|sottërègn=[[Tracheobionta]]
<!-- PË GL VIRUS -->
|gruppo=
<!-- PË LË CHIAND -->
|superdëvësion=
|dëvësion=[[Magnoliophyta]]
|sottëdëvësion=
<!-- PË L'AT CRIATUR -->
|superphylum=
|phylum=
Line 26 ⟶ 20:
|microphylum=
|nanophylum=
<!-- PË TUTT QUAND -->
|superclass=
|class=[[Magnoliopsida]]
Line 45 ⟶ 38:
|spèc='''A. unedo'''
|sottospecie=
<!-- CLASSIFICAZIONE FILOGENETICA -->
|FIL?=
|règnFIL=
|órdënëFIL=
|famigliaFIL=
<!-- NËMËNCLATURA BINOMIAL -->
|biautor=[[Carl von Linné|L.]]
|binòm=Arbutus unedo
|bidata=[[1753]]
<!-- NOMENCLATURA TRINOMIALE -->
|triautor=
|trinòm=
|tridata=
<!-- SERIE TIPO -->
|tip=
|tipautore=
Line 65 ⟶ 54:
|tipautor2=
|tipëdata2=
<!-- ALTRO -->
|sënònëmë=
|nòmëchëmun=Mbriachèlla
Line 72 ⟶ 60:
|adtemplate=
}}
La '''Mbriachèlla''' (''Arbutus unedo L.'') è në štërpon ávëtë 1-81–8 m., sèmb verd, ë la famiglia ë lë ''Ericaceae''.
 
== Nòm sciëndífëchë ==
''Arbutus unedo L.''
La '''Mbriachèlla''' è në štërpon ávëtë 1-8 m., sèmb verd, ë la famiglia ë lë ''Ericaceae''.
Tè na ciuffa fota, tonna, schëmbòšta e dë në chëlor verd cárëchë. La pèdëca è corta, gl ramitt ggiun suó pëlus e rusc, la scòrza è fina, brun-rëssaštra.
 
=== Frunn ===
[[File:Arbutus unedo hojas.jpg|thumb|Frunn]]
Lë frunn suó assá tòšt, altèrn, sémblëcë, chë në përnucc curt, la ponda pëzzuta e gl lat chë gl diend. Gl chëlor è verd scur e la pággëna ë ngima aglëštrita.
 
=== Sciuor ===
[[File:Erdbeerbaum.jpg|thumb|Sciuor ë mbriachèlla]]
Gl sciuor suó máscurë e fémmëna a gl štess tiemb (armafrëdit), gghiangaštr chë në ccon ë ròsa, dëspuošt a crammòlla da 15-30 pèzzëra, mbonda a lë rámëra. Scëríscënë da nëviembr a marz.
 
=== Frutt ===
[[File:Arbouses.jpg|thumb|Frutt fatt e quasc fatt.]]
Gl frutt (lë mbriachèll) tiev në përnucc luongh, suó tunn, ë chëlor arang-pórpëra. La pólëpa tènnëra è ggiallaštra. Dend cë štav 10-50 òssa marron chiar. Zë fav a ottobbr - nëviembr.
 
== Andó zë tròva ==
È na chianda meditërranea chë cresc dend alla zzòna ë la gliva. Zë tròva mmies a gl bbòsch ë lëcin, a gl štërpun, andó la tèrra è chiena ë prèt, da 0 a 800 m/n.l.m.
Line 91 ⟶ 81:
== Us ==
=== Mmëdëcina ===
Pë nfiammazziun a lë vëduèlla, gl rëgnun e a la vëscica. Pë fà cresc la diurèsi: 2 g ë frunn dend a 100 ml ë acqua calla; 2 o 3 tazzin a gl juorn. Z'addòprënë lë frunn nòv (chell chë zë tròvanë mbonda a lë rámëra) raccòt da maj a aušt. Zë fav sëccà a la mbréa, mëvènnëlë spiss e zë rëpónnënë dend a sacchéttëra ë carta. Da addëprà chë attënzion.
2 g ë frunn dend a 100 ml ë acqua calla; 2 o 3 tazzin a gl juorn.
Z'addòprënë lë frunn nòv (chell chë zë tròvanë mbonda a lë rámëra) raccòt da maj a aušt. Zë fav sëccà a la mbréa, mëvènnëlë spiss e zë rëpónnënë dend a sacchéttëra ë carta.
Da addëprà chë attënzion.
 
=== Cucina ===
Chë lë mbriachèll zë pò fà la chëmbëttura, lë vin, l'acquavita e pëffin l'acit. Zë pònn mett sott spird comm a lë cërasc. Së na përzona zë magnà tròpp mbriachèll crud cë vòtaciér.
Së na përzona zë magnà tròpp mbriachèll crud cë vòtaciér.
 
=== At us ===
La scòrza ë ssa chianda eva addëprata pë culurà e pë cungià lë pèll. Gl lëgnam è tuošt e z'addòpr pë fà pícculë fatíë e pë lena da ard. Prëduc në carvon bbuon.
Gl lëgnam è tuošt e z'addòpr pë fà pícculë fatíë e pë lena da ard. Prëduc në carvon bbuon.
 
== Vid pur ==
*[[Sovera pelosa]], la spèc ''Arbutus unedo'' scritta pë napulëtan štandart.
 
[[Categurìa:Arbere]]
[[Categurìa:Frutta]]
[[Categurìa:Ericaceae]]