Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése

Gl mir, pl. mela (Malus domestica, Borkh. 1760) è na chianda a frutt ë la famiglia ë lë Rosaceae. È una ë lë chiand da frutt cchiù chëltëvat.

Mir
Crassifecazzione scientìfeca
Dëminië Eukaryota
Regn Plantae
Sottërègn Tracheobionta
Superdëvësion Spermatophyta
Dëvësion Magnoliophyta
Class Magnoliopsida
Sottëclass Rosidae
Órdënë Rosales
Famiglia Rosaceae
Jènërë Malus
Spèc M. domestica
Nommenclatura binommiale
Malus domestica
Borkh., 1760

Dëscrëzzion cagna

 
Në mir štërpar gl viern

Gl mir è n’álbërë pëccërigl, spëgliuand ë 5–12 m ávëtë, chë na ciuffa fota e spasa e rádëchë chë zë tròvanë ngima ngima.

Frunn cagna

Lë frunn suó altèrn e sémblëcë, a pággëna ëval, sëcat lep lep, chë na ponda pëzzuta e na bbas attënnata, ë 5–12 cm ë luongh e 3–6 cm ë larië, pëlat a part ngíma e chë na ndicchia ë pëlama a part pë sott. Gl përnucc è luongh 2–5 cm.

Sciuor cagna

Gl sciuor suó ërmafrëdit ë chëlor gghiangh-rësat fòr fòr e gghiangh pëddend, a simmëtría pëndámëra. Tiev na cròlla chëmbòšta da 5 pètalë e suó larië 2,5-3,5 cm e ëvarië ínfërë. Suó rëštritt a nfiurëscènz a curimm, a númmërë ë 3-7. La scërita zë fa a la primavera. La mbëllënazion è fatta da gl nzètt.

 
Sciuor ë mir

Frutt cagna

Gl frutt (chë zë chiama a la štessa manèra ë la chianda: mir, pl. mela) zë forma pëbbía ë l’abbëttatura ë gl rëcëttáculë scëral anziema a gl ëvarië e pëcciò è në fávësë frutt; è tunn, ruoss da 5 a 9 cm ë diámmëtrë, apprima verd e quann è fatt tè në chëlor chë cagn da lë ggiall-verd a lë rusc. Gl ver frutt, chë në vè da la créscëta ë gl ëvarië, è mmèc gl turz che è cchiù tuošt a par a la carn. Gl prëcarp tè 5 carpèllëra dëspòšt comm a na štella a cingh pond; ogn carpiegl tè da un a tre sëmènd.

Cundrarianz cagna

Gl mir è accuot da cchiù mmalatíë pë còlpa ë fugn, tra gl qual la Venturia inaequalis, la cénnërë, la monilios, gl cánghr ë lë pumacëë e la nfracëratura ë lë rádëchë.

Tra gl nzètt, gl cchiù famus suó Quadraspidiotus perniciosus, Dysaphis plantaginea e gl lëpidòttërë Cydia pomonella, Orgyia antiqua e Cossus cossus.