Puorr
Artícule scritte 'n
sud-laziale/cominése
Gl puorr è na chianda èrvácea monocutilèdene e la famiglia e le Liliaceae. È cunzederata la spèce salváteca d'andó ne viéve le varietà cultevate.
Senòneme cagna
Allium gasparrini Guss., Allium albescens Guss., Allium bertolonii De Not., Allium byzantinum C. Koch, Allium getulum Batt. in Batt. & Trabut, Allium halleri G. Don, Allium leucanthum C. Koch, Allium mogadorense Willd., Allium paterfamilias Boiss., Allium tortifolium Batt. in Batt. & Trabut, Allium porrum L. subsp. eu-ampeloprasum Breistr., Allium scorodoprasum L. subsp. babingtonii (Borrer) Nyman, Porrum commune Rchb., Porrum sativum Mill.
Descrezzione cagna
È ávete affin’a 180 cm (cchiù spiss 40–70 cm).
Tè na cepòlla gghianga-giallaštra é, a gl luate, cepellétt appezzetuate.
Le frunn, che ze sécchene alla scerita, suó larie da 5 a 25 cm, suó de chelore grigg-vérd é aggramácciane gl fušt. Tiéve ne fòrt addore d’agl.
Gl sciuore suó despuošt a mbrèlla tonna (ne pò tené affin’a 500). Suó ermafredite, che ne perianz a 6 sèpale appezzetuate, é chelore che va da le ròsa a le gghiangh.
Spannemiénd cagna
Chianda de l’Auròpa medeterrania, se tròva dappettutt a l’Etalia. Crésc mmiés'a le cámbera, le vign, gl bòsch, le fratt é cand cand le víe, da gl mare a la mendagna (1.200 m).
Use cagna
Mmedecina cagna
Vè addeprata m’medecina pepelare pe ajetuà a alleggerì, pe le veduèlla, pe reduce la pressione arteriosa, pe caccià gl viérmene é pe gl ciamurr.
Cucina cagna
Gl mmiérn quann le frunn suó cchiù tènnere, chess viéve addeprate pe fà menèštr é frettiate. Ze puonn métt pure crude dénd’a le nzalate.
Le cepoll ze puonn còce sott a la cénnere o cunzervà sott uogl.