Uid d'a örtografij-a molësan

Artigülë scritt in molësan
(örtografija fënétëghë)

L-alfebét

Aa
Bb
Cc - semprë 'a 'c' toštë
Ćć (/tssch/) - pô sëmbrà e 'ġ'
Čč (/tsch/)
Dd
Ee (Èè) - côm-u Talian
Éé (/ej/)
Éj éj (Ij ij)
Ëë (/euh/)
Ff
Gg - hard 'g', pô ess quaś silenzjôs e (i.e. 'brgunj' /brëhugnë/, 'gol' /holë/)
Ġġ (Gj gj) - soft 'g'
Hh (/kh/) - pronounced in the back of the throat/zë prnunć n'u rét d'a gol.
Ii
Jj (/y/) a la fin dë na parôl zë prnunć /jë/ (/yeuh/)
Ll
Mm
Nn
Nj nj (Gn gn)
Ôô (/oh/) - omega/ommégh (grand o)
Oo (/aw/) - omicron/ommighr (picölë o)
Öö (/ueuh/; /oë/) - pô ess prnunćat com-e ë
Pp
Qq
Rr - pô ess vôcalëxë miézz-e duj cösönand (i.e. 'brgunj' /brëhugnë/)
Ss (/s/; /z/)
Ss ss (ß) (/s/)
Śś (/ssh/) - pô sëmbrà e 'ż'
Šš (/sh/)
Tt
Uu
Üü (/weuh/; /uë/) - pô ess prnënćat com-e ë
Vv - pô ess prnunćat com-e 'ü' e miézz-i parôl
Xx (/k/; /kh/) - zë us nanz-e 'e', 'i', e 'ë'; rampjaz-u 'ch' Taljan.
Zz (/ts/)
Żż (/zh/)

NB: A léttr g zë pô métt xë h pë fà gh, aspirated hard g

Lu Schwa e a Léttr Ë

U sön schwa è na grand part d'a leng-a Molësan. Zë pô scriv c'a léttr ë. Lu schwa vé prnënćat a la fin dë ogn parôl. I sul ečezjon son-i parôl xë fënišënë xë n'ad-a vôcal (e.g.: cambà, rëmané, fënì, schwa).

Gjënëralmend, u schwa final nën zè-scriv. Z'eda scriv, commungü, quand vé prijss-e nu cösënand xë vé dop dë n'ad-u schwa. P'esémpj:

Frigorifërë (no frigorifër)
Angjëlë (no angël)

Zë us pur semb pë marcà a pëssessjon e i prënöm gjunt-e na parôl. P'esémpj:

Mammëtë (Mamm[ë]+të)
Fijëmë (Fij[ë]+më)
Xjappëlë (Xjapp[ë]+lë) (Chjàppëlë)

U schwa zë us pur dénd-i parôl dô e a sol-a vôcal:

Dë
Më
Xë/Chë
Zë

Elisjon

U schwa final z-èlid (zè-squaj) quand-a prossëm-a parôl cümmenz xë na vôcal. Quand a sëcônd-a parôl è d'un-a léttr, štu fenomënë zë marc ê mëttenn na lënëjétt tra i parôl (zë lév u ë final quand è scritt):

Quand-a (quand[ë]+a)
Quill-u (quill[ë]+u)

Pë rampjazzà u schwa scritt d'i paröl côrt, zë us l-appostrëfë:

Z'è(zë+è)
D'a (dë+a)
Ch'i (chë+i)

P'i paröl xë fënišënë c'u schwa dë vëčënanz, zë us a lënëjétt:

Angjël-u mačëllar (Angjëlë u mačëllar)

Xë l'adi parôl nzè-scriv niénd:

Quand ann si jut n'a scôl? (/Quand'annë si judë n'a scôlë/)

Traslitrazjôn d'i léttr spečal

ć cj
č ch
ś sj
š sh
éj ij
e/è eh
é ej
ô oh
ë e
ü ue
ö oe
ß ss
ġ gj
ż zj

Esempj

üléj -> uelij
mezz-a parôl -> mehzz-a parohl
l-aß d'i baštun -> l-ass d'i bashtun

Ačijnd spečal

L-ačend grav pô ess uesat pë marcà l'ačend-a parlat, e zë ûs pë marcà i vérb e l-nfënëtiv (marcà, parlà, cambà, capì, fënì, mërrì).

Xjëral

ačend -> ačijnd
mes -> miš

Prëposëzjun, prënöm, e parol d'un-u sillabj

ê (It:a; En: to; Fr: à)
è (It:è; En: is; Fr: est) vérb ess n'a terz-a przon d'u prësend
e o pûr et (c'u t sëlënzjos) (It:e; En: and; Fr: et)
u (It:il; En: the (m.); Fr: le)
a (It:la; En: the (f.); Fr: la)
i (It:i, le, gli; En: the (pl.); Fr: les)

Cöndrazjun

na è na prëposëzjôn.
n'a o n'u so brëvjazjun dë nè xë a e u rëspëttôsamend.
- nè è na brëvjazjun dë énn-e, xë è gjà na brëvjazjôn dë dénd-e