Volturno (sciummo)

'O Volturno è 'o prencepale sciummo 'e ll'Italia meriddionale, cu na longhezza 'e 175 km e nu vacile esteso pe 5.550 km².

'O pònte rommano ncopp'ô Volturno a Capua.

Tene 'a surgìva int'ê monti d’’e Mainarde, rente a Rocchetta a Volturno, int'â provincia 'e Isernia. Passa p'a provincia 'e Caserta, vottandonsi int'ô Mar Tirreno vecino a Castel Volturno.

Aropp''a surgìva, è subbeto ricco d'acque, passa pe Cerro al Volturno addò s'aune c'ô rio 'e ll'Omero. 'A ccà, va mmèrzo 'o sud pe Colli a Volturno e ricevenno assai tributari piccerilli: 'o sciummo Cavaliere, 'o rio Chiaro e 'o rio Rava. 'O Volturno segna 'o cunfine nfr'ô Mulise e 'a Campania, passanno p'a chiana 'e Venafro e ricevenno ll'acque d'ô San Bartolomeo e d'ô Rava. Aroppo 'a stritta 'e Sesto Campano, 'o sciummo trase int'â Campania addò piglia 'a mano smerza riceve 'o Lete e aroppo l'Aduento e 'o Titerno; d'â destra 'o rivo Tella. Cuanno s'aune c'ô Calore aropp'Amorosi, assomma assaje 'a portata soia e vecino Limatola riceve 'o sciummo Isclero ca vene d'ê Fforche caudine. Anfì, aroppo Triflisco, int'â chiana, s'allarga piglia na via lenta ch'ê meandri. Passa pe Capua (Casilinum) e dà nu cuofen'ê votate fì ll'uscetura int'ô Tirreno vecin'a Castel Volturno, int'a na zona 'e acquazzina ca na vota se deceva "Terra de' Mazzoni", bonificata p'ê Borbone int'ô seculo XIX. Appriesso a ll'uscetura nce sta ll'Oasi dei Variconi.