Garum
'O Garum éva na concia fatta 'e viscere fermentate 'e pisce ca s'ausava a Roma antica. Venéva tenuta ra l'abitante 'e Roma antica comme mangià afrodisieco, cunzumata sultanto ra chi appartenéva â parta chiu nobila da pupulazione. É romane ausaveno chesta concia comme ogge s'ausa int'aé cucine asiatiche a salza 'e soja: invece 'e menà u sale 'ncoppa au mangià ce mettéveno cocche poco 'e garum pe ce dà o sapore salato. Ogge ne canuscimmo a cumpusezione pe é descrizione cumfuse 'e Apicio ca se trovano 'ncoppa a l'opra De re coquinaria.
_P-ad20071201-11h55m02s-aix.jpg)
Cumpusezione
cagnaÉva na concia ca, ammescata cu vino, acito, pepe, uoglio ò acqua servéva pe accumpagnà ati piatte, ma s'ausaje pure pe a merecina e a cosmètica. U garum se pruducéva pe quase tutte é paise d"o Mar Mediterraneo; chellu chiu apprezzato d'é Romane se facéva â Spagna, a Baelo Claudia, d'u sgombro. Ao 2008 l'archeologhe ausajeno o rjesto 'e l'urdema partita 'e garum 'e Pumpeje rummasta pe cumfermà a data 'e l'eruzione do Vesuvio do 79 d.C.
Ogge
cagnaSe penza ca u garum sta a l'origena 'e piatte ca se cumzumeno a tutt'ogge, cu tutto ca a recetta dé romane nun se canosce bona. Ce sta chi dice ca o sapore paréva chillo da salamoja 'e l'alice sotta sale, ca ancora mò se trova 'ncoppa â Custjera, chiu assaje a Cetara, cu o nomme 'e culatura. N'atu piatto ca pure se penza ca vène d'u garum se trova a Nizza, addò piglia o nomme 'e Pissalat (pesce salato), ca fosse a base 'e na pizza tipica 'e là: a pissaladiera. O sapore du garum fosse ra avvecenà a chillo du nuoc-mâm vjetnamita.